250 lat z listem zastawnym. XVI Kongres Finansowania Nieruchomości Mieszkaniowych 2019
Dyskusji nad przeszłością, teraźniejszością i przyszłością rynku listów zastawnych poświęcona była trzecia sesja tegorocznego Kongresu Finansowania Nieruchomości Mieszkaniowych.
250 lat bankowości hipotecznej w telegraficznym skrócie przedstawiła dr Agnieszka Tułodziecka, prezes Fundacji na Rzecz Kredytu Hipotecznego.
Następnie głos zabrała Vessela Krmnicek, Senior Director w firmie Fitch Rating. Wystąpienia te stanowiły znakomite wprowadzenie do dyskusji nad obecną sytuacją bankowości hipotecznej w Polsce i perspektywami tego segmentu rynku finansowego.
W debacie uczestniczyli: dr Agnieszka Tułodziecka, Małgorzata Kleniewska-Wodtke, prezes zarządu Fitch Polska, Krzysztof Dubejko, wiceprezes zarządu mBanku Hipotecznego oraz Agnieszka Zdziennicka, dyrektor skarbu w PKO Banku Hipotecznym.
Banki hipoteczne muszą pozostać oddzielnymi instytucjami
W jakim kierunku powinna zmierzać polska bankowość hipoteczna? − Agnieszka Tułodziecka nie ma wątpliwości, iż obrany kierunek tworzenia wyspecjalizowanych instytucji finansowych jest właściwy.
− Instytucje te powinny być powołane do emisji i oddzielone od kredytowania hipotecznego – zauważyła prezes Fundacji na Rzecz Kredytu Hipotecznego.
Pojawiają się również pytania, na jakich warunkach należy przeprowadzać emisję listów zastawnych.
Małgorzata Kleniewska-Wodtke przywołała tu postulaty, wysunięte podczas debaty o przyszłości bankowości hipotecznej na Węgrzech.
Zgodnie z nimi listy zastawne powinny być nominowane wyłącznie w forincie i wystawiane na okres co najmniej trzech lat. Co najmniej 90% zabezpieczenia emisji przypadać powinno na kredyty mieszkaniowe, a jedynie 10% na finansowanie innego typu nieruchomości, na przykład komercyjnych. Dodatkowo, ta forma refinansowania ma zastosowanie jedynie do zobowiązań o stałej stopie procentowej.
Czytaj także: XVI Kongres Finansowania Nieruchomości Mieszkaniowych 2019: Kupić czy wynająć?
Podatek bankowy obciąża listy zastawne
Czy podobne reguły przyczyniłyby się do lepszego wykorzystania potencjału polskiej bankowości hipotecznej? − Agnieszka Tułodziecka nie ma wątpliwości, iż obecne uwarunkowania na rynku polskim są wyjątkowo niesprzyjające.
− Na mapie emitentów listów zastawnych Polska jest jedynym państwem, gdzie nie widać żadnej woli wsparcia dla tej formy refinansowania – oceniła prezes Fundacji na Rzecz Kredytu Hipotecznego.
Poważnym balastem jest na przykład podatek od niektórych instytucji finansowych, z którego listy zastawne nie zostały zwolnione.
− Na rynku czeskim odsetki od listów zastawnych mogą być wpisywane w koszty uzyskania przychodu – wskazała Agnieszka Tułodziecka.
Innym problemem dla emitentów jest konieczność przeniesienia zobowiązań z banków uniwersalnych do hipotecznych, z czym wiąże się konieczność korekty setek tysięcy wpisów w księgach wieczystych.
− Proponuję, żeby te transfery nie były potrzebne. Niech kredyty hipoteczne zostaną w bankach uniwersalnych – zadeklarowała prezes Fundacji.
Taki system funkcjonuje z powodzeniem w wielu krajach, m.in. w Szwajcarii i Finlandii, gdzie emisja przeprowadzana jest na podstawie tytułów prawnych, a sam portfel zobowiązań będący zabezpieczeniem listów zastawnych jest odseparowany od pozostałych aktywów kredytodawcy.
Niezbędne wydaje się również uelastycznienie stanowiska nadzoru w sprawie outsourcingu, ponieważ banki hipoteczne, będące spółkami-córkami kredytodawców, podlegają tym samym reżimom, co zewnętrzni podwykonawcy, działający dla instytucji finansowych.
Historia banków hipotecznych w pigułce
Z okazji 250-letniej obecności na rynku finansowym banki hipoteczne doczekały się własnej monografii. Podczas Gali wieńczącej pierwszy dzień obrad zaprezentowana została wyczerpująca publikacja autorstwa Krzysztofa Kanigowskiego – wybitnego znawcy problematyki listów zastawnych, aktywnie uczestniczącego w budowie tego segmentu rynku we współczesnej Polsce.
Najważniejsze wydarzenia z historii bankowości hipotecznej na polskich ziemiach były też tematem wystąpienia Pauliny Strugały, prezes PKO Banku Hipotecznego.
Wskazała ona, iż bezpośrednim impulsem dla powołania Śląskiego Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego była odbudowa potencjału tamtejszego rolnictwa po zniszczeniach, spowodowanych wojną trzydziestoletnią.
− Od tego czasu listy zastawne w Polsce przeszły długą ewolucję, a ich najnowsza historia rozpoczęła się w 1997 roku, wraz z wejściem w życie ustawy o listach zastawnych i bankach hipotecznych – wskazała Paulina Strugała.
Mechanizm utworzony wówczas przez niemal dwie dekady nie był należycie wykorzystywany, z uwagi na niesprzyjające uregulowania. Sytuację zmieniła nowelizacja przepisów z roku 2016, kiedy to udało się udrożnić cały system i przyciągnąć inwestorów.
− Chociaż instytucja listu zastawnego ma już 250 lat, jest on w dalszym ciągu uważany za bardzo bezpieczny i mało ryzykowny instrument, który pomimo licznych zmian w gospodarce nie utracił zaufania inwestorów.
Wręcz przeciwnie, podczas ostatniego kryzysu finansowego zaufanie do listu zastawnego znacznie wzrosło i zostało potwierdzone odpornością i stabilnością tego instrumentu w obliczu zmiennego otoczenia rynkowego.
To właśnie bezpieczeństwo sprawia, że listy zastawne współcześnie stają się coraz popularniejszym sposobem na pozyskiwanie długoterminowego finansowania nieruchomości w Polsce – zaznaczyła prezes PKO Banku Hipotecznego.
Nagrody dla zasłużonych
Okrągły jubileusz bankowości hipotecznej to również dobry czas, by nagrodzić osoby szczególnie zaangażowane w budowę tego segmentu rynku finansowego w Polsce.
Wyróżnienia, w postaci publikacji Krzysztofa Kanigowskiego poświęconej historii listu zastawnego i bankowości hipotecznej w Polsce, wręczyli wiceprezes Związku Banków Polskich mec. Jerzy Bańka i prezes Centrum Prawa Bankowego i Informacji dr Jacek Furga.
W gronie nagrodzonych znaleźli się:
− prof. Henryk Bąk,
− Stefan Bratkowski,
− dr Piotr Cyburt,
− dr Krzysztof Czerkas,
− dr Jacek Furga,
− prof. Gabriel Główka,
− Lech Gajewski,
− Norbert Jeziolowicz,
− Kain Sven Torsten,
− Marek Koziarek,
− Rafał Kozłowski,
− Paweł Łopuszański,
− Izabela Makowska,
− Jan Robert Nowak,
− Karol Prażmo,
− dr Andrzej Raczko,
− Tadeusz Swat,
− dr Otmar Stoecker,
− dr Agnieszka Tułodziecka,
− prof. Marek Wąsowicz.
− Mariusz Zygierewicz.
