Raport Specjalny Horyzonty Bankowości 2017: Zbyt wielkie, by upaść

Igor Lagenda

Mam miliard rubli. Czy zdołasz za tyle znaleźć akcje? – takie pytania kilka lat temu w moskiewskim oddziale Deutsche Banku może nie były na porządku dziennym, ale wtajemniczeni zadawali je dość często. Jeśli maklerowi udałoby się znaleźć papiery na taką sumę, to jego klient mógłby przerzucić pieniądze na giełdę w Londynie, a stamtąd przekazać do raju podatkowego na Cyprze lub Brytyjskich Wyspach Dziewiczych. Tak właśnie wyglądał proceder, za który pod koniec stycznia największy niemiecki bank zgodził się zapłacić ok. 630 mln dol. grzywny.

Kary małe i duże

Reuters wyliczył, że od 2008 do 2015 r. grzywny i odszkodowania, które nałożono na 20 największych banków świata, wyniosły w sumie 235 mld dolarów. Giganci karani byli najczęściej za manipulowanie kursami walut, złota i srebra, oprocentowaniem oraz wykroczenia i oszustwa przy sprzedaży kredytów hipotecznych i polis ubezpieczeniowych.

Rej wśród najczęściej karanych wodzą banki zza oceanu, a rekordzistą jest Bank of America, który zapłacił łącznie 80 mld dolarów. Niewykluczone, że teraz do czołówki dołączy Deutsche Bank. Ostatnia kara z 31 stycznia, gdy władze największego niemieckiego banku zgodziły się na zapłacenie ok. 630 mln dolarów, to wierzchołek góry lodowej. Afer, w które zamieszany jest niemiecki bank jest więcej, a kary mogą być o wiele wyższe. Nawet ta ostatnia, bo pojawiły się pogłoski, że sprawą prania rosyjskich brudnych pieniędzy przygląda się amerykański Departament Sprawiedliwości. Jeśli się czegoś dopatrzy, grzywna zapewne wzrośnie, i to kilkukrotnie. W sumie przeciwko Deutsche Bankowi złożono 7 tys. pozwów.

Afera rosyjska wybuchła w połowie 2015 r., gdy niemiecki „Manager Magazin” ujawnił, że Deutsche Bank zawiesił część pracowników oddziału w Moskwie i wszczął wewnętrzne śledztwo w sprawie prowadzonych tam transakcji. Według amerykańskiego nadzoru w latach 2011-2015 Deutsche Bank wyprowadził z Rosji ok. 10 mld dolarów, stosując tzw. transakcje zwierciadlane. Polegały one właśnie na tym, że klienci niemieckiego banku kupowali za ruble akcje rosyjskich spółek i bardzo szybko sprzedawali je za dolary na giełdzie w Londynie. Pakiety o wartości 2-3 mln dolarów były rozliczane przez Deutsche Bank, a potem trafiały do spółek na Cyprze i Brytyjskich Wyspach Dziewiczych.

Zdaniem New York Department of Financial Services (DFS) transakcje nie miały sensu ekonomicznego, na dodatek klienci tracili na nich, płacąc DB niemałe prowizje i opłaty. Dlatego amerykański nadzór uznał, że największy niemiecki bank dopuścił się przestępstwa prania brudnych pieniędzy. W opinii Brytyjczyków sposób, w jaki przeprowadzano transakcje „mocno sugeruje przestępstwo finansowe”, na dodatek Deutsche Bank nie powstrzymał procederu, choć mógł to zrobić, i ...