Zarządzanie ryzykiem w Banku Spółdzielczym: Stress test w ocenie ryzyka kredytowego

dr Bogdan Ludwiczak

Wprowadzona wtedy modyfikacja dopuszczała stosowanie przez banki wewnętrznych modeli zarządzania ryzykiem. Wśród warunków akceptowalności takich rozwiązań przez nadzór bankowy pojawiła się konieczność stosowania tzw. testów warunków skrajnych (stress testing). W przypadku polskiego sektora bankowego niewiele instytucji finansowych stosowało tak zaawansowane sposoby pomiaru ryzyka. Sytuacja uległa zmianie po modyfikacjach regulacji nadzorczych, wynikających z implementacji ustaleń NUK.

Analiza portfeli

Testowanie warunków skrajnych jest metodą pomiaru ryzyka polegającą na szacowaniu potencjalnych, niekorzystnych skutków, których należy oczekiwać w wyniku zajścia nieoczekiwanych, szokowych zmian w otoczeniu banków. W wielu z nich wyniki tych oszacowań stanowią podstawę dla procesu wewnętrznego pomiaru adekwatności kapitałowej. Testowanie warunków skrajnych jest ściśle związane z pomiarem ryzyka, który sprowadza się do oszacowania potencjalnych strat, na jakie narażony jest bank wskutek posiadanego portfela ekspozycji kredytowych. Źródłem ich finansowania są tworzone rezerwy celowe i fundusze własne. Rezerwy celowe są źródłem pokrycia oczekiwanych strat, wynikających z rozpoznanej jakości należności kredytowych. Źródłem finansowania strat nieoczekiwanych są fundusze własne.

Profil ryzyka w bankowości spółdzielczej nie różni się w sposób istotny od charakterystyki dla całego systemu. W sektorze BS-ów udział wymogu kapitałowego na pokrycie ryzyka kredytowego wynosi 85,9 proc.

Analiza może dotyczyć całego portfela zaangażowań lub pojedynczej transakcji kredytowej. W pierwszym przypadku jest to wymagany element procesu zarządzania ryzykiem, w drugim – wynika z zaleceń instytucji nadzorczych. Chodzi tutaj o uwzględnienie np. ryzyka walutowego, stóp procentowych czy nieoczekiwanych zmian na rynku nieruchomości w procesie podejmowania decyzji kredytowych.

Do oceny wpływu zmian warunków rynkowych na poziom ryzyka związanego z całym portfelem można wykorzystać wiele metod, m.in.

• metodę KMV,
• metodę Credit Matrics,
• metodę CreditRisk+.

Testowanie warunków skrajnych stwarza szczególne problemy w bankach spółdzielczych, które zwykle dysponują skromnymi zasobami kadrowymi i ograniczonymi możliwościami dostępu czy korzystania z wyników prac badawczych. Stosowanie zaawansowanych metod pomiaru ryzyka portfela napotyka na szereg barier, które w praktyce trudno pokonać. Są to ograniczenia związane z identyfikacją ryzyka, złożonością metodologii czy możliwościami ich implementacji, w tym dostępu do wyspecjalizowanych narzędzi informatycznych.

W praktyce dostępne są rozwiązania oparte na analizie wrażliwości poprzez:

• identyfikację portfela kredytowego narażonego na ryzyko,
• przyjęcie wartości parametrów, które określają szokową zmianę sytuacji.

Na tej podstawie szacowany jest niekorzystny wpływ zmian w sytuacji rynkowej na wyniki banku. Miarą tego wpływu są zmiany wartości parametrów określających rozkład potencjalnych strat. Są nimi: wielkość rezerw celowych (odpowiada stratom oczekiwanym) i wymóg kapitałowy (pokrywa straty nieoczekiwane). Możliwe są różne modele testowania sytuacji skrajnej. Szokowa zmiana dotyczy: jakości portfela, wzrostu przeterminowania spłat kredytów czy niewypłacalności kredytobiorców, a takż...