Zarządzanie budżetami największym wyzwaniem dla nowo wybranych samorządów

Sektor samorządowy ma bardzo istotny udział w kreowaniu wzrostu gospodarczego w Polsce. Jak podkreśla Paweł Orłowski, podsekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju, wykorzystanie przez polskie samorządy i społeczności lokalne od 2004 r. środków z unijnego funduszu polityki spójności było jednym z silniejszych impulsów rozwojowych, przekładających się na tempo wzrostu PKB. Z kolei Krzysztof Pietraszkiewicz, Prezes Związku Banków Polskich podkreślał, że zarówno samorządy, jak i banki powinny się w kolejnych latach skupiać przede wszystkim na projektach wzmacniających gospodarkę i tworzących miejsca pracy.

Polska jest obecnie największym beneficjentem funduszy unijnych, spośród wszystkich państw członkowskich. Jednak w perspektywie 5 lat z roli odbiorcy wsparcia przejść mamy do roli płatnika. Dlatego kwestia efektywnego wykorzystania funduszy już dostępnych była jednym z ważniejszych wątków przewijających się przez wszystkie niemal wystąpienia i dyskusje podczas konferencji „Nowoczesny Samorząd. Zarządzanie i Finanse 2014”. – Kluczową kwestią jest stopniowe zmniejszanie roli dotacji unijnych na rzecz większego wykorzystania instrumentów zwrotnych. Taka zmiana przygotuje Polskę na perspektywę po roku 2020, kiedy to osłabnie strumień środków płynących z unijnego funduszu spójności – mówił Paweł Orłowski.

Sytuacja budżetowa samorządów zmieni się istotnie wraz z początkiem 2015 roku. Przyczynią się do tego nowe zasady rządzące dystrybucją środków UE i prawem zamówień publicznych. Jak to krótko podsumował Marcin Murawski, były wiceprezes BGK, a dziś Dyrektor Zarządzający Banku Handlowego w Warszawie S.A. „Proste finansowanie deficytem w samorządach się kończy”. Wtórował mu Marek Miesztalski, Skarbnik Mazowsza. Podkreślał on, że nowa perspektywa wymaga szukania we współpracy z bankami takich instrumentów, które nie będą się przekładały na budżet samorządu.

Dodatkowo istotne znaczenie dla skutecznego przeprowadzenia inwestycji rozwojowych będą miały również zmiany na rynku finansowym. Zmieniające się wymogi regulacyjne sprawią, ze samorządy i banki będą musiały wypracować nowe modele współpracy, aby efektywnie zapewniać środki potrzebne na inwestycje. Dotyczy to zwłaszcza kapitałochłonnych przedsięwzięć infrastrukturalnych. Zmiany w podejściu banków do finansowania samorządów to pochodna wymogów dotyczących zarządzania ryzykiem, jakie stawia przed nimi regulator.

Jak tłumaczył Andrzej Reich, Dyrektor Departamentu Regulacji Bankowych, Instytucji Płatniczych i SKOK, Komisji Nadzoru Finansowego, banki będą w świetle nowych regulacji (np. mechanizmu współczynnika dźwigni) musiały JST oceniać pod względem szacowanego ryzyka finansowania analogicznie, jak przedsiębiorstwa. Tymczasem wcześniej kredyty dla samorządów mogły być przez banki traktowane jako finansowanie praktycznie pozbawione ryzyka. Dodatkowo banki są też coraz mniej skłonne do zapewniania finansowania długoterminowego, z racji tego, że same muszą poszukiwać równowagi w swoich bilansach pomiędzy terminami depozytów i kredytów.

Jak podkreślał Krzysztof Pietraszkiewicz, Prezes ZBP, we wspólnym interesie banków i samorządów jest rozwijanie instrumentów pozakredytowego finansowania JST. – Na kontach przedsiębiorstw w polskich bankach leży ok 200 mld zł. Można je z powodzeniem zaangażować w dobre projekty samorządowe – mówił. – Zmobilizowanie środków od inwestorów krajowych i zagranicznych to nasza wspólna sprawa – podkreślał. Jako przykład dobrej praktyki w pozyskiwaniu kapitału prywatnego do finansowania przedsięwzięć publicznych przywoływano m.in. emisje obligacji komunalnych. Wśród powszechnie stosowanych praktyk o charakterze PPP w USA wymienił je Mark C. Poloncarz, Country Executive hrabstwa Erie w stanie Nowy Jork.

Obok potrzeb związanych z transportem, jak budowa nowych dróg, wydatki samorządów z udziałem funduszy UE koncentrować się będą w najbliższych latach na projektach dotyczących gospodarki wodnej, energooszczędności, jak i rewitalizacji miast. Spore środki unijne przeznaczone są również na rozwój kapitału ludzkiego, przedsiębiorczości i innowacji. Jak podkreślał Minister Orłowski, do realizacji tych wszystkich projektów samorządów potrzebne będą programy finansowe „szyte na miarę”, dostosowane z jednej strony do potrzeb i oczekiwań obywateli, ale z drugiej do możliwości budżetowych samorządów i instytucji finansujących.

Zorganizowanie finansowania dla projektów samorządowych, czy to realizowanych przez jednostkę samodzielnie, czy z wykorzystaniem funduszy UE czy też we współpracy z partnerami prywatnymi w ramach PPP będzie wymagało od urzędów coraz większej dyscypliny – podkreślali zgodnie przedstawiciele NIK, Ministerstwa Infrastruktury, Regionalnych Izb Obrachunkowych, ZBP, banków, Urzędu Zamówień Publicznych i wielu innych instytucji reprezentowanych na spotkaniu.

Magdalena Olejarz, Dyrektor Departamentu Unii Europejskiej i Współpracy Międzynarodowej Urzędu Zamówień Publicznych podkreślała rolę dobrego planowania, jako kluczowy element dla udanego projektu. – W sytuacji, kiedy samorząd ma już ten komfort, że decydującym kryterium w postępowaniu przetargowym nie musi być cena, szczególnie ważne jest aby dobrze przemyśleć i precyzyjnie określać kryteria oceny tak, aby uzyskać produkt lub usługę możliwie jak najwyższej jakości, w jak najlepszej cenie – podkreślała Magdalena Olejarz. Jak podkreślał Prezes Krzysztof Kwiatkowski, NIK również chce w ramach swojej nowej polityki skupić się na wsparciu samorządów w lepszej organizacji ich przedsięwzięć. – Będziemy częściej przyglądać się projektom samorządowym już na etapie przygotowawczym, aby jak najskuteczniej wspierać JST w takim wydatkowaniu środków publicznych, które przyniesie jak największą wartość za dane pieniądze – mówił Prezes Najwyższej Izby Kontroli.

Konferencja „Nowoczesny Samorząd. Zarządzanie i Finanse” odbyła się w dniach 2-3 grudnia 2014 w Warszawie. W trakcie spotkania, w którym udział wzięło kilkudziesięciu przedstawicieli nowo wybranych samorządów kadencji 2014-2018. W trakcie uroczystej gali wręczano także wyróżnienia „Gmina dbająca o finanse mieszkańców 2014”, których kryteria w tym roku spełniło 1408 gmin z całej Polski.

Więcej informacji i relacja z konferencji pod adresem: www.aleBank.pl/NS oraz w mediach społecznościowych: Twitter (@aleBank_PL; @EDSamorzadowy) oraz Facebook (aleBank.pl; EDSamorzadowy).

Nowoczesny Samorząd. Zarządzanie i Finanse: jedno z największych dorocznych spotkań dla samorządów i przedsiębiorstw komunalnych poświęcone tematyce rozwiązań usprawniających rozwój i zarządzanie finansami JST. Do udziału w konferencjach zapraszamy przede wszystkim prezydentów miast, burmistrzów, wójtów oraz osoby ściśle powiązane z funkcjonowaniem JST (np. skarbników). Organizatorem konferencji jest Centrum Prawa Bankowego i Informacji wydawca Europejskiego Doradcy Samorządowego oraz Związek Banków Polskich. Co roku Patronat Honorowy nad konferencją obejmuje Ministerstwo Rozwoju Regionalnego oraz związki samorządowe (m.in. Unia Metropolii Polskich, Związek Gmin Wiejskich, Związek Powiatów Polskich, Związek Województw RP).

Źródło: Centrum Prawa Bankowego i Informacji Sp. z o.o.
fot. Marzena Stokłosa