Zagranica | „Wielki Kryzys 2.0” czy stoimy na krawędzi?

Stanisław Brzeg-Wieluński

W opinii prof. Jadwigi Staniszkis światowy kryzys z roku 2008 i obecne turbulencje na rynkach finansowych powodują germanizację Europy. Jest to zjawisko przeciwne do tego, co działo się z Niemcami po 1945 r., gdy na siłę były „europeizowane”. Dziś niemiecka gospodarka poprzez strefę euro, jawnie wykorzystując bankrutującą Grecję, obniża swoje koszty transakcyjne! Co więcej – strefa euro jest na tyle krótko w obiegu gospodarczym, że pozwala Berlinowi na ukrycie przewagi gospodarczej nad innymi krajami, zwłaszcza nad Francją. Z tego powodu obecna polityczna forma Eurolandu jest z takim uporem lansowana przez Niemcy. Traktat lizboński to swoista „ewolucyjna rewolucja”, która nie rozstrzygnęła sporu pomiędzy prawami i swobodami jednostki w wymiarze gospodarczym a wizjami ścisłej federacji – unijnego superpaństwa. Ten ostatni wariant na siłę narzuca swoim poddanym brukselska biurokracja.

Zdaniem prof. Staniszkis rację ma premier Wielkiej Brytanii James Cameron, który uważa, że Wspólnota jest zbyt mało federacyjna, a nadmiernie unionistyczna, gdy tymczasem w strategii lizbońskiej zapisano różne formy dochodzenia do innowacyjnej i konkurencyjnej wobec świata gospodarki. Biurokratyczne narzucanie jednego wariantu jest zabójcze dla konkurencyjności całej Unii, która ma coraz mniej do zaoferowania reszcie świata. Premier Cameron podkreśla, że traktat lizboński i sama strategia lizbońska powinny opierać się na ochronie swobodnej przedsiębiorczości, a nie tak jak teraz na biurokratycznym socjalizmie.

Nowe egzotyczne sojusze

Jadwiga Staniszkis zaakcentowała tezę, że Berlin – zdając sobie sprawę z ogromnej roli swej gospodarki we Wspólnocie – chce narzucić reszcie własne przemodelowane relacje z Rosją. Niemcy dokonują swoistej redukcji własnej przewagi, pompując duże środki w inwestycje infrastrukturalne rosyjskiej gospodarki. Ma to poważne konsekwencje polityczne dla całej Europy Środkowo-Wschodniej od Bałtyku do Morza Czarnego. Dla nowych członków UE wciąż niepokonaną barierą jest: nadmierne umiędzynarodowienie kapitału, luka technologiczna wobec starej Unii i brak silnych państwowych banków. Berlin, tworząc z Moskwą sojusz w warstwie propagandowej, robi to na rzecz nadziei na demokratyzację Federacji Rosyjskiej. A de facto chce mieć stały na lata dostęp do rosyjskich zasobów naturalnych. Profesor Staniszkis zwróciła uwagę na fakt swoistej symetryczności sojuszu Rosji i Niemiec z podobną konstrukcją przygotowaną przez Pekin i Tokio. Oba azjatyckie mocarstwa doszły do porozumienia – dzięki transferowi technologii do Chin Nippon zyskuje ogromny rynek zbytu i dodatkowy atut w rywalizacji z USA i Koreą Południową. Mówczyni podkreśliła, że Pekin dość zręcznie wykorzystał światowy kryzys do przyspieszenia wewnętrznych reform gospodarczych. Z racji zmniejszonego popytu na świecie chińscy planiści postawili na sektor rolny oraz pobudzili wewnętrzną konsumpcję na własne towary. Dzięki ostatnim zmianom w polityce gospodarczej nieuchronnie zbliża się moment konfrontacji pomiędzy starą partyjną nomenklaturą a nową generacją wykształconych na Zachodzie pragmatycznych menedżerów. Jej zdaniem fakt przekazania ziemi na własność rolnikom jest ciosem w pozycję nomenklatury KPCh, która jest wciąż silna na prowincji. Dlatego liderzy polityczni Państwa Ś...