Zagranica: Jak aplikować po nowe gwarancje unijne? Możliwości udziału instytucji finansowych w programach ramowych UE

Maciej Małek

Czym są programy UE i ich instrumenty finansowe?

Programy UE to tzw. programy ramowe Komisji Europejskiej, realizowane we wszystkich krajach Unii. W programach tych zazwyczaj nie występują alokacje narodowe, a wykorzystanie wsparcia przez odbiorców z poszczególnych krajów zależy przede wszystkim od jakości składanych przez nich aplikacji. W programach ramowych przewidziano tzw. instrumenty finansowe, czyli narzędzia wspierające dostęp do finansowania zwrotnego dla beneficjentów (zazwyczaj przedsiębiorców). Najczęściej stosowanym instrumentem są gwarancje portfelowe. Gwarancje te udzielane są przez Europejski Fundusz Inwestycyjny lub Europejski Bank Inwestycyjny, działające na zlecenie Komisji Europejskiej. Gwarancje są udzielane pośrednikom finansowym – funkcjonującym na poszczególnych rynkach instytucjom oferującym produkty finansowe dla przedsiębiorców, które przejdą proces aplikacyjny i podpiszą stosowną umowę. Pośrednikami mogą być banki, firmy leasingowe, fundusze pożyczkowe, poręczeniowe itp. Gwarancje pokrywają część (w zależności od programu: do 50-80%) potencjalnej straty poniesionej przez pośrednika z tytułu niespłacenia kredytu (pożyczki, leasingu itp.) przez przedsiębiorcę.

Celem instrumentów finansowych programów UE jest zapewnienie dostępu do finansowania tym przedsiębiorcom, którzy mają problemy z uzyskaniem kredytu (leasingu, pożyczki itp.) na warunkach rynkowych – np. ze względu na brak wymaganych przez instytucje finansowe zabezpieczeń, wkładu własnego, historii kredytowej, ze względu na podwyższony poziom ryzyka, związany z krótkim okresem działalności, angażowaniem się w projekty badawczo-innowacyjne itp. Dzięki gwarancjom pośrednicy oferują finansowanie dla przedsiębiorców na warunkach preferencyjnych, bardziej korzystnych niż rynkowe.

Dostępne instrumenty gwarancyjne

Od sierpnia 2014 r. Europejski Fundusz Inwestycyjny uruchamia instrumenty gwarancyjne programów UE na lata 2014-2020: COSME, Horyzont 2020 oraz EaSI. W roku 2016 zostanie ogłoszony instrument gwarancyjny programu Kreatywna Europa, w przygotowaniu są także nowe instrumenty w ramach Planu Inwestycyjnego dla Europy (tzw. Planu Junckera). Obecnie banki spółdzielcze mogą aplikować po następujące gwarancje portfelowe:

• W ramach Instrumentu Gwarancji Kredytowych (Loan Guarantee Facility, LGF) Programu ramowego na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw COSME, Europejski Fundusz Inwestycyjny udostępnia gwarancje portfelowe dla instytucji finansowych oferujących finansowanie dłużne dla MŚP. Gwarancja pokrywa do 50% straty pośrednika z tytułu poszczególnych transakcji, z ograniczeniem (stopa gwarancji na portfelu, cap rate) wynoszącym maksymalnie 20% wartości portfela. Gwarancje są bezpłatne. Preferencje dla przedsiębiorców polegają np. na obniżeniu (bądź zniesieniu) wymogów dotyczących zabezpieczeń, wkładu własnego itp. Finansowanie może dotyczyć inwestycji (środki rzeczowe, wartości niematerialne i prawne) oraz kapitału obrotowego, ale muszą to być nowe umowy (bez refinansowania istniejących zobowiązań). Gwarancją można objąć m.in. produkty finansowe dla start-up i mikroprzedsiębiorstw. Wartość preferencyjnego finansowania dla MŚP objętego gwarancją wynosi do 150 tys. euro, pod pewnymi warunkami możliwe są wyższe kwoty. W ramach instrumentu dostępne są także regwarancje (tzn. gwarancje EFI dla instytucji oferujących gwarancje portfelowe dla finansowania MŚP,na polskim rynku gwarancje wsparte regwarancją COSME oferuje Bank Gospodarstwa Krajowego) oraz gwarancje dla sekurytyzacji.

• W programie ramowym na rzecz badań naukowych i innowacji Horyzont 2020 uruchomiono m.in. InnovFin SME Guarantee: instrument gwarancyjny dla finansowania innowacyjnych bądź szybko rosnących przedsiębiorstw do 500 zatrudnionych. Gwarancja pokrywa do 50% potencjalnej straty, jest nieograniczona (tzn. bez cap) i zabezpiecza finansowanie dla przedsiębiorców w zakresie 25 tys. – 7,5 mln euro przeznaczone na inwestycje, kapitał obrotowy bądź przeniesienie zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Gwarancja jest płatna, a korzystający z niej pośrednik jest zobowiązany m.in. do obniżenia ceny finansowania. Przedsiębiorcy korzystający z finansowania z gwarancją EFI muszą spełnić przynajmniej jedno z kilkunastu kryteriów kwalifikowalności (np. ...