Wywiady z prof. dr hab. Krzysztofem Jarugą: Z kryzysu należy wyciągać wnioski na przyszłość

B.Ch.: Moje pierwsze pytanie może wyglądać naiwnie, albo prowokacyjne, ale przede wszystkim proszę Pana o nazwanie tego, co się w okresie ostatnich około dwóch lat wydarzyło w światowej i polskiej gospodarce? Czy określenie „kryzys” w pełni i właściwie odzwierciedla zjawiska, z którymi mieliśmy do czynienia?

KJ: Sądzę, że tak. To określenie dotyczy zarówno tego, co w ostatnim roku miało miejsce w światowej gospodarce, jak również zjawisk, które nieco wcześniej zachodziły na światowym rynku finansowym. W odniesieniu do tego, co zdarzyło się na rynkach finansowych, właściwe określenie to: „globalny kryzys finansowy o niespotykanej skali”. Mam jednak wrażenie, że globalne kryzysy finansowe, być może o mniejszej, ale też dużej skali, pojawiać się będą co kilka lat.

B.Ch.: Czy potrafimy dziś powiedzieć, kto i co wywołało kryzys, jakie były jego przyczyny?

KJ: Na ten temat powstało już wiele opracowań, mniej lub bardziej sensownych. Zwrócę tu uwagę przede wszystkim na te czynniki, które doprowadziły do kryzysu finansowego, gdyż – moim zdaniem – kryzys finansowy tylko przyspieszył kryzys gospodarczy oraz zwiększył jego skalę – przecież ekonomiści oczekiwali spowolnienia gospodarczego pod koniec dekady z uwagi na zjawisko cyklu koniunkturalnego. Wrócę zatem do przyczyn globalnego kryzysu finansowego. Przyczyn jest wiele, poczynając od pewnych fundamentalnych, spoza rynku finansowego. Zaliczam do nich następujące: polityka niskich stóp procentowych w Stanach Zjednoczonych, nadmierny niczym nieuzasadniony wzrost cen nieruchomości, nadmierne zadłużanie się podmiotów gospodarczych i gospodarstw domowych. Ale są też przyczyny bezpośrednio związane z funkcjonowaniem rynku finansowego, takie jak: nieetyczne zachowania uczestników rynku, brak profesjonalizmu (np. naiwne, bądź bezmyślne stosowanie skomplikowanych modeli finansowych, nieuwzględnianie ryzyka cen nieruchomości), brak stosowania reguł zarządzania ryzykiem, wadliwy system motywacyjny w odniesieniu do ...