Wywiad Numeru: Energetyka rozproszona sposobem na walkę ze smogiem na terenach wiejskich
Przed nami już trzecia edycja konferencji. W tym roku jej głównym tematem jest ograniczenie zjawiska smogu na obszarach wiejskich i rola – w tym kontekście – energetyki rozproszonej.
– Energetyka rozproszona czy też energetyka prosumencka, co wielokrotnie podkreślaliśmy w trakcie dwóch poprzednich edycji, jest szansą dla rozwoju obszarów wiejskich w wielu aspektach: zmniejszenia ubóstwa i zapewnienia bezpieczeństwa energetycznego, rozwoju przedsiębiorczości i ożywienia gospodarczego czy poprawy warunków życia. W tym roku chcemy zwrócić uwagę na energetykę rozproszoną w kontekście walki ze smogiem – problemu, który w takim samym stopniu dotyka mieszkańców małych miast i gmin, jak ich sąsiadów z dużych aglomeracji.
| Krzysztof Podhajski prezes zarządu Fundacji Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej. Posiada ponad 15 lat doświadczenia zawodowego w obszarze zarządzania w branży rolno- -spożywczej i energetyki odnawialnej. W latach 2000-2008 związany z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Od 2009 do 2012 r. kierował pracą Departamentu Strategii PGE Energia Odnawialna S.A., następnie pełnił funkcję p.o. dyrektora Departamentu Aktywizacji Zasobów w Krajowej Spółce Cukrowej S.A. (2008-2009). W 2012 r. dołączył do FEFRWP na stanowisku doradcy prezesa fundacji. Od stycznia 2015, jako prezes zarządu, kieruje działalnością Fundacji EFRWP. Absolwent Uniwersytetu Szczecińskiego (studia magisterskie na kierunku zarządzanie i marketing oraz podyplomowe zarządzanie projektami UE) i Uniwersytetu Warszawskiego (kierunek nowoczesna energetyka odnawialna). |
Jak obecnie wygląda sytuacja ze smogiem na obszarach wiejskich?
– Jakość powietrza w Polsce jest jedną z najgorszych w całej Unii Europejskiej. Ponadto jesteśmy jedynym państwem UE, gdzie wykazywany jest trend wzrostowy udziału tzw. pyłu zawieszonego PM10, jednego ze składników smogu. Głównym źródłem zanieczyszczeń według Krajowego Ośrodka Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBZE) są procesy spalania poza przemysłem, czyli domowe piece, kotły i kominki opalane węglem i drewnem oraz stosowanie niskiej jakości paliwa lub spalanie odpadów komunalnych. Dodatkowo wzrost udziału zanieczyszczeń pyłowych potęgowany jest przez niską efektywność energetyczną gospodarstw domowych, co powoduje większe zużycie opału. Niestety, o ile w miarę dokładnie pod kątem smogu są monitorowane tereny dużych miast, to już w przypadku terenów wiejskich nie prowadzi się takich pomiarów w sposób kompleksowy, pomimo iż mieszka na nich 15,3 mln osób. Jeszcze kilka lat temu temat smogu nie funkcjonował w świadomości społecznej. Na szczęście obecnie sytuacja ulega znaczącej zmianie: problem smogu jest już postrzegany w publicznej debacie, zwiększa się świadomość zagrożeń wśród obywateli. Jednak wśród mieszkańców obszarów wiejskich problem nadal jest bagatelizowany. Jak wynika z kwietniowego badania Centrum Badania Opinii Społecznej, aż 40% mieszkańców wsi twierdzi, że w ich okolicy w ogóle nie ma problemów ze smogiem.
Skąd smog na terenach wiejskich?
– Na terenach wiejskich dominuje budownictwo jednorodzinne, które stanowi blisko 60% wszystkich budynków, podczas gdy w mieście jest ich dwukrotnie mniej. Smog to przede wszystkim konsekwencja tzw. niskiej emisji, która wynika głównie ze sposobu ich ogrzewania. O ile w miastach za ogrzewanie jest odpowiedzialne przede wszystkim ciepło z sieci – 60%, następnie paliwa stałe – ponad 28% – oraz gaz ziemny (11,5%), to już na terenach wiejskich zdecydowanie przeważają paliwa stałe. To blisko 90% wykorzystywanych paliw. Większość budynków jednorodzinnych jest ogrzewana węglem, dodatkowo jest wyposażona w piece zasypowe o przestarzałej technologii generujące dziesięciokrotnie więcej pyłów niż piece najnowszej generacji. Do tego dochodzi niskiej jakości opał, ale także, niestety, dalej śmieci i tworzywa sztuczne.
Jak więc można rozwiązać problem smogu na polskiej wsi?
– Odpowiedzi na to pytanie będziemy szukali podczas konferencji – w ramach paneli dyskusyjnych zostaną zaprezentowane m.in. kierunki rozwoju polityki energetycznej Unii Europejskiej zmierzające do poprawy jakości powietrza, szczegółowe założenia rządowego programu „Czyste powietrze”, a także przykłady dobrych praktyk i innowacyjnych rozwiązań już wykorzystywanych w walce ze smogiem na obszarach wiejskich. Celem naszej konferencji jest nie tylko wypracowanie rozwiązań kluczowych w walce o czyste powietrze na szczeblu administracji, instytucji państwowych czy branży energetycznej, ale także zwrócenie uwagi mieszkańców polskiej wsi na narzędzia, z których mogą korzystać, aby poprawić swoje warunki życia oraz prowadzenia działalności rolniczej.
Czy wspominany program „Czyste powietrze” jest odpowiedzią na problem smogu?
– Rządowy program „Czyste powietrze”, który zakłada m.in. kompleksową termomodernizację budynków jednorodzinnych oraz wymianę pieców na niskoemisyjne, jest niewątpliwie pierwszą systemową i kompleksową inicjatywą mającą na celu zmniejszenie smogu w Polsce. W ramach dyskusji z przedstawicielami Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska, czyli operatora programu, będziemy chcieli dowiedzieć się, czy faktycznie zachęca on mieszkańców wsi do zmian sposobu pozyskiwania ciepła w kierunku wykorzystania OZE, ale także poznać potencjalne problemy w jego realizacji. Zaprosiliśmy również przedstawicieli DG AGRI, którzy miejmy nadzieję, odpowiedzą na pytania związane z możliwościami zaangażowania środków europejskich do realizacji tego programu. Pamiętajmy jednak, że równocześnie warto i należy promować rozwiązania, które będą zmierzały nie tylko do poprawy jakości powietrza, ale jednocześnie uwzględniały takie aspekty, jak np. zmiany demograficzne zachodzące na polskiej wsi, przyzwyczajenia jej mieszkańców, czy też rozwój przedsiębiorczości. Warto również odpowiedzieć na pytanie, na ile można wykorzystywać doświadczenia innych państw w walce ze zjawiskiem smogu.
Drugim ważnym elementem dyskusji będzie energetyka rozproszona.
– Walka o czyste powietrze powinna przebiegać na wielu frontach. Nasza fundacja szuka przede wszystkim takich rozwiązań, które obok poprawy jakości powietrza, będą podnosić świadomość ekologiczną mieszkańców terenów wiejskich oraz mogą wpłynąć na rozwój przedsiębiorczości i ożywienie gospodarcze, a tym samym na poprawę jakości życia na terenach wiejskich. Jednym z takich rozwiązań jest właśnie rozwój energetyki rozproszonej, który może poprawić dostęp do stabilnej energii elektrycznej na potrzeby produkcji rolno-spożywczej oraz innych przedsięwzięć gospodarczych realizowanych na obszarach wiejskich.
|
Rozwój odnawialnych źródeł energii, czyli…
– Korzystnym rozwiązaniem w odniesieniu do terenów wiejskich wydaje się być budowa klastrów i spółdzielni energetycznych, w ramach których funkcjonowałyby lokalne biogazownie rolnicze, farmy fotowoltaiczne czy elektrownie wodne. Połączenie prosumentów i wytwarzanej przez nich energii, czyli stworzenie instalacji opartych na wielu źródłach, to także odpowiedź na ustabilizowanie dostaw energii elektrycznej w skali lokalnej. Koncepcja klastrów energetycznych powinna opierać się na zachęceniu lokalnych producentów energii odnawialnej – prosumentów, osób zainteresowanych przydomowymi instalacjami, przedsiębiorców i spółdzielni energetycznych oraz samorządów do łączenia się w podmioty zdolne do produkcji i obrotu energią elektryczną. Odpowiednia konfiguracja takiego klastra pomogłaby zapewnić prąd lokalnej społeczności, a dzięki sprzedaży nadwyżek – przynieść dodatkowy zysk lub zbilansować różnicę występującą pomiędzy pozyskiwaniem energii w lecie i zimie.
Na jakie korzyści mogą liczyć mieszkańcy terenów wiejskich w związku z rozwojem mikroźródeł OZE?
– W przypadku terenów wiejskich rozwój mikroźródeł OZE, a tym samym zapewnienie dostępu do stabilnej sieci energetycznej, dostaw energii potrzebnej do produkcji rolno-spożywczej, ma szansę wpłynąć na rozwój przedsiębiorczości i ożywienie gospodarcze, a tym samym na poprawę jakości życia na terenach wiejskich.
Rozwój OZE na terenach wiejski wpłynie na gospodarkę energetyczną całego kraju?
– Większa liczba instalacji OZE wpłynęłaby na przyrost zielonej energii elektrycznej niskoemisyjnej, ale też na zrealizowanie celu 30% udziału energii zielonej w całkowitym bilansie energetycznym kraju do 2030 r. Niewątpliwie przełoży się to na poprawę stanu środowiska naturalnego i efektywności ekonomicznej lokalnej gospodarki.
