Wyłudzenia na polskim rynku kredytów w segmencie detalicznym w 2010 roku

– Sytuacja taka jest naturalna i wiąże się z odmienną charakterystyką obu produktów, przede wszystkim poziomem wbudowanego ryzyka, standardami oceny kredytobiorcy i przyjmowanymi zabezpieczeniami. Jeśli chodzi o deklarowane wielkości, to należy uwzględnid fakt, że na polskim rynku finansowym nie ma jednolitej definicji wyłudzenia, zatem możliwe jest, że niektórzy respondenci klasyfikują częśd rzeczywistych przypadków wyłudzeo jako straty kredytowe, a nie operacyjne – ocenił Mikołaj Rutkowski, ekspert Ernst&Young.

W zgodnej ocenie respondentów (zdecydowana większośd z nich – 82%), skutecznie przeprowadzonych wyłudzeo w obszarze kredytów mieszkaniowych było w 2010 roku nie więcej niż 1%. Pozostała częśd ankietowanych uznawała, iż ilośd przypadków wyłudzeo przekroczyła 1%, przy czym szacujących skalę zjawiska na więcej niż 2% było jedynie 10% respondentów. Natomiast w obszarze kredytów detalicznych ilościowa skala zjawiska jest zdecydowanie bardziej zróżnicowana, aczkolwiek rozłożona stosunkowo równomiernie. Uznających, iż skala wyłudzeo jest mniejsza niż 1% jest 34% respondentów, obszar pomiędzy 1 a 2% podało 30% ankietowanych, podczas gdy szacujących tę skalę na większą niż 2% jest 36%.

Podobnie zróżnicowana okazała się ocena wartości udanych wyłudzeo kredytów danego typu. I tak aż 88% respondentów uznało, że wartośd wyłudzeo na rynku kredytów mieszkaniowych nie przekroczyła 5% wartości tych kredytów, udzielonych w roku 2010. Takich ocen w odniesieniu do rynku kredytów detalicznych było 66%, natomiast aż 22% ankietowych uznała, że skala kształtowała się w przedziale 5-10%.

– Różnica w ocenie skali wyłudzeo w obu obszarach kredytów (detalicznych i mieszkaniowych) nie może byd podstawą do uznawania za jednoznacznie pozytywną w odniesieniu do obszaru kredytów mieszkaniowych, czy odmiennie, nie można uznawad za całkowicie niewłaściwe przygotowanie przemysłu finansowego do ochrony przed fraudami w przypadku kredytów detalicznych – stwierdził Paweł Bandurski, Wiceprezes ACFE w Polsce.

Obszary wysokiego ryzyka

Analiza wskazao największego ryzyka w ujęciu geograficznym lokalizuje je najczęściej w województwie mazowieckim (60% wskazao), śląskim (46%) oraz dolnośląskim (22%). W przypadku pozostałych województw, częstotliwośd wskazao była niższa od 20%. W grupie najniższego ryzyka w tym względzie (poniżej 5% wskazao) uznano, że znajdują się województwa: lubelskie, małopolskie, świętokrzyskie i podlaskie. – Taki rozkład nie powinien dziwid – wysoka pozycja województwa mazowieckiego i śląskiego na mapie ryzyka wyłudzeo jest uzasadniona faktem, iż skupiają one przecież łącznie ok. 25% ludności Polski. Przestępcy doskonale zdają sobie sprawę, że średni czas rozpatrywania wniosku maleje i w masie aplikacji szanse na pozytywne rozpatrzenie spreparowanego wniosku są statystycznie wyższe – ocenił Mikołaj Rutkowski.

Ryzyko wyłudzeo, jak oceniają to respondenci, rośnie w przypadku korzystania z innych kanałów dystrybucji produktów, niż oddziały własne instytucji kredytowych. Te bowiem są najmniej narażone na takie ryzyko. Najbardziej zaś narażonym na ryzyko występowania wyłudzeo jest dystrybucja produktów poprzez pośredników kredytowych. Następnie, we względnie podobnym stopniu, na takie ryzyko są narażone kanały zdalne (internet, telefon), oddziały partnerskie oraz tzw. points of sale (sklepy, salony samochodowe).

– Odpowiedzialnymi za taki stan rzeczy są zarówno bank, jak i pośrednik kredytowy. Natomiast źródłem tej sytuacji jest między innymi brak dostępu pośredników do części narzędzi i źródeł informacji, istotnych do wykrywania wyłudzeo oraz nadal niekorzystna sytuacja w zakresie outsourcingu bankowego. Miejmy nadzieję, że przynajmniej w tym drugim obszarze, legislacyjnym, niebawem nastąpi poprawa – stwierdził Andrzej Roter, Dyrektor Generalny KPF, inicjator projektu badawczego.

Perpektywy

W odniesieniu do kredytów detalicznych, respondenci prognozują pogłębienie się zjawiska wyłudzeo w roku 2011 w porównaniu z rokiem poprzednim – ponad 60% respondentów spodziewa się wzrostu zarówno ilościowego, jak i wartościowego przypadków wyłudzeo w tym obszarze. Jedynie mniej niż jedna trzecia respondentów ma odmienne zdanie i oczekuje spadku skali wyłudzeo. – Taka struktura opinii może byd spowodowana rosnącym profesjonalizmem przestępców, ale również coraz większą świadomością przedstawicieli sektora finansowego ryzyka, z jakim mają do czynienia w tym segmencie rynku kredytowego. Działa tu prosta matematyka – średnia wartośd wnioskowanego finansowania wzrasta, plany sprzedażowe instytucji również, nawet więc zakładając utrzymanie się tegorocznych wskaźników, dalszy wzrost problemu jest nieunikniony – podsumował Mikołaj Rutkowski.

Istotnie różne jest natomiast podejście respondentów do oczekiwao wobec kredytów mieszkaniowych. Tutaj opinie są równomiernie rozłożone – w przekonaniu jednej trzeciej respondentów skala wyłudzeo będzie rosła, kolejna trzecia częśd ocenia, iż skala wyłudzeo zmniejszy się, w ocenie zaś pozostałej części ani liczba, ani wartośd wyłudzeo nie ulegnie zmianie.

– Ocena perspektyw roku 2011, ujawniona w badaniu, winna skłaniad do doskonalenia narzędzi do przeciwdziałania wyłudzeniom, służących zmniejszaniu ryzyka ich pojawiania się i strat, jakie ponosi przemysł finansowy w Polsce. Zmniejszenie aktualnej skali wyłudzeo z pewnością jest możliwe, a w efekcie poczynione w tym obszarze inwestycje szybko się zwrócą – ocenił Paul Karwowski, kierujący CRIF Polska.

Podstawowe informacje o badaniu

Projekt badawczy pt. Wyłudzenia na polskim rynku kredytów w segmencie detalicznym to wspólne przedsięwzięcie Konferencji Przedsiębiorstw Finansowych w Polsce, Ernst & Young i Stowarzyszenia Biegłych ds. Przestępstw i Nadużyd Gospodarczych ACFE Polska oraz Partnera technicznego CRIF Polska Sp. z o.o. Za cel niniejszego badania postawiono zgromadzenie i usystematyzowanie wiedzy na temat podstawowych zjawisk, danych i trendów w zakresie wyłudzeo kredytów, udzielanych klientom segmentu detalicznego. W celu dodefiniowania oraz pogłębienia tego tematu, zasadniczym obszarem badania zostały uznane dane, dotyczące zakresu i skali zjawiska wyłudzeo oraz podejmowanej przez instytucje finansowe walki z ich występowaniem oraz skutkami.

W ramach przeprowadzonego badania pozyskano informacje na temat zjawiska wyłudzeo kredytów detalicznych i mieszkaniowych w 2010 roku od 50 przedstawicieli krajowych instytucji finansowych. Respondentami badania byli głównie eksperci odpowiedzialni za realizację funkcji przeciwdziałania i wykrywania przypadków wyłudzeo w swoich organizacjach. Badanie zostało przeprowadzone w formie ankietowej w I kwartale 2011 roku, kolejne edycja tego projektu będę realizowane w okresach półrocznych, co powinno umożliwid opisanie tendencji i kierunków zmian w tym obszarze.