Wynagrodzenia Polaków w 2015 roku – podsumowanie Ogólnopolskiego Badania Wynagrodzeń

Partnerzy badania: Interia.pl, Gazetapraca.pl

Przypominamy, że głównym celem OBW jest prezentacja stawek wynagrodzeń na poszczególnych stanowiskach. W związku z tym, ze względu na nielosowy charakter próby, wyniki przekrojowe (dla województw, branż, szczebli) należy traktować jako orientacyjne. Opisują one jedynie konkretną badaną próbę. Porównując wyniki z poszczególnych edycji OBW prosimy pamiętać, iż brały w nich udział inne osoby. W 2015 roku niektóre dane ogólne, takie jak mediana dla całego badania oraz mediany dla części branż, są niższe niż w 2014 roku. Wynika to faktu, iż w edycji 2015 wzięło udział więcej osób zatrudnionych na stanowiskach szeregowych oraz więcej osób z małych miejscowości.

Podsumowanie badania

W 2015 roku po raz pierwszy zadaliśmy naszym respondentom pytanie czy są zadowoleni z pracy. Okazało się, że wbrew powszechnemu przekonaniu o malkontenctwie Polaków nie jest aż tak źle, bo 76% z nas jest zadowolonych w przeciwieństwie do 24% niezadowolonych (tabela 1.) Niestety zadowoleniu z pracy nie towarzyszy zadowolone z wynagrodzenia, ale o tym w dalszej części artykułu (tabela 4.).

Od wielu lat pokazujemy, że wykształcenie ma znaczenie i jest jednym z głównych determinantów naszych zarobków. Z badania za 2015 rok wynika, że osoby z wykształceniem wyższym magisterskim inżynierskim zarabiają ponad dwa razy więcej (5 350 PLN) niż osoby z wykształceniem podstawowym i gimnazjalnym (2 500). Jak wynika z tabeli 2., każdy kolejny szczebel edukacji wpływa na wzrost naszego wynagrodzenia.

Oprócz tego, że poziom wykształcenia znacząco wpływa na nasze zarobki, to w przypadku studiów wyższych równie istotna okazuje się specjalizacja. Nie wszystkie specjalizacje dają porównywalne korzyści. Od dawna wiadomo, że zdecydowanie najbardziej opłaca się skończyć studia techniczne. Potwierdzeniem są dane zawarte w tabeli 3. Mediana wynagrodzenia absolwentów informatyki (6 250 PLN) jest ponad dwukrotnie wyższa od płac absolwentów pielęgniarstwa (2 670 PLN), a 25% najlepiej opłacanych informatyków zarabia prawie trzy razy więcej niż 25% najlepiej opłacanych absolwentów pielęgniarstwa. Równie dobrze jak informatycy zarabiają elektronicy, automatycy (5 900 PLN), mechanicy i absolwenci metalurgii (5 000 PLN). Nieco mniej zarabiają absolwenci studiów ekonomicznych (4 500 PLN), ale i tak jest to zdecydowanie więcej w porównaniu do absolwentów studiów humanistycznych, a szczególnie pedagogicznych (3 013 PLN).

Analizując wpływ wykształcenia na nasze wynagrodzenia warto również zwrócić uwagę na relacje między wykształceniem, zadowoleniem z pracy i poziomem satysfakcji z wynagrodzenia. Jak wynika z tabeli 4., czym wyższy poziom edukacji, tym więcej osób jest zadowolonych z otrzymywanego wynagrodzenia i z pracy. W przypadku wykształcenia magisterskiego, 42% badanych jest usatysfakcjonowanych swoją płacą, a 78% lubi swoją pracę. W przypadku osób z wykształceniem podstawowym odpowiednio jest to tylko 25% i 67%.

Tak więc inwestycja w edukację poza korzyściami finansowymi, przynosi również znaczne korzyści psychologiczne, bo jesteśmy bardziej zadowoleni z naszego funkcjonowania zawodowego. Jeżeli dodamy do tego dane na temat bezrobocia, które jest znacznie niższe wśród osób wykształconych, to okazuje się, że oprócz wymienionych korzyści, edukacja daje również większe poczucie bezpieczeństwa życiowego.

Wraz z nabywaniem doświadczenia zawodowego, zwykle rosną nasze wynagrodzenia. Bardzo dobrym potwierdzeniem tej zależności są dane na temat płac osób z różnym stażem pracy. Jak wynika z tabeli 5., zdecydowanie najniższe stawki otrzymują osoby rozpoczynające pracę (2 600 PLN) i są to płace o 87% niższe niż wynagrodzenia osób z 16-20-letnim stażem pracy. Szczególnie widocznie staż pracy powiązany jest ze wzrostem wynagrodzeń w początkowych latach kariery zawodowej. W 2-3 roku pracy zarabiamy 23% więcej niż w pierwszym roku, a w 6-8 roku aż 58% więcej niż w pierwszym.

Omawiając czynniki, które w największym stopniu wpływają na nasze wynagrodzenia, bezwzględnie należy wspomnieć o takich zmiennych jak pochodzenie kapitału firmy czy jej wielkość. Powszechne przekonanie, że firmy z kapitałem zagranicznym płacą więcej znalazło potwierdzenie w naszych badaniach. Jak wynika z tabeli 6., firmy zagraniczne (5 000 PLN) płacą aż o 47% więcej niż polskie (3 400 PLN).

Komercyjne badania płacowe prowadzone w Polsce często dostarczają nieco innych danych niż statystyki publiczne. Typowym przykładem są wynagrodzenia w sektorze publicznym i prywatnym. Prawie wszystkie niepubliczne badania pokazują, że pracownicy sektora prywatnego zarabiają więcej niż sektora publicznego. Podobnie jest z naszymi danymi. Jak wynika z tabeli 7. firmy sektora prywatnego (4 000 PLN) płacą co najmniej 15 % więcej od firm, których właścicielem jest państwo (3 480 PLN). Okazuje się nawet, że organizacje pozarządowe (3 700 PLN) lepiej wynagradzają swoich pracowników niż firmy z sektora publicznego.

Z kolei ze statystyk podawanych przez GUS wynika, że jest odwrotnie, czyli sektor publiczny płaci więcej od prywatnego. Skąd takie różnice, sprzeczne z naszym doświadczeniami społecznymi? Możliwym wyjaśnieniem jest istnienie szarej strefy wynagrodzeń. W artykule „Ilu pracujących Polaków otrzymuje płacę minimalną?” dokonaliśmy analizy tego zjawiska. W oparciu o rozkłady wynagrodzeń w prywatnych i publicznych firmach różnej wielkości stwierdziliśmy z dużym prawdopodobieństwem, że w wielu z nich występuje zjawisko opłacania pracowników poza oficjalnym systemem prawnym. Nasze dane sugerują, że dotyczy to znacznej części małych i średnich przedsiębiorstw, głównie z sektora usług. Pracownicy tych firm oficjalnie otrzymują płacę minimalną, ale prawdopodobnie otrzymują również porównywalną, a może nawet większą część wynagrodzenia poza oficjalnym obiegiem gospodarczym. Wydaje nam się, że jest to znacznie częstsza praktyka niż podają oficjalne dane na temat szarej strefy. Ponieważ szara strefa występuje głównie w sektorze prywatnym, to w statystykach GUS spotykamy się z niezrozumiałym dla wielu z nas zjawiskiem wyższych wynagrodzeń w sektorze publicznym. Czytając takie statystyki warto więc pamiętać, że w większości nie uwzględniają one wpływu szarej strefy na opisywane zjawiska.

Na zakończenie warto wspomnieć o tym, jak badani oceniają swoje wynagrodzenie w porównaniu do zarobków z poprzedniego roku. Dane zawarte w tabeli 8. pokazują, że w 2015 roku 42% respondentów otrzymywało wyższe wynagrodzenie niż w 2014 roku, 44% otrzymywało porównywalne wynagrodzenie, a płace 9% badanych były niższe. Wszystko wskazuje więc na to, że był to dla nas kolejny dobry rok.

Ogólnopolskie Badanie Wynagrodzeń 2016

Kazimierz Sedlak
źródło: Wynagrodzenia.pl

Wyjaśnienie terminów użytych w artykule:

wynagrodzenie całkowite – miesięczne wynagrodzenie brutto przysługujące pracownikowi z uwzględnieniem wszystkich ruchomych dodatków pieniężnych, takich jak: premie, nagrody i inne;
mediana – wartość dzieląca wszystkie dane na pół. Poniżej i powyżej mediany znajduje się dokładnie po 50% danych. Innymi słowy, jeżeli mediana wynosi 2 000 PLN, to znaczy, że wynagrodzenie na danym stanowisku jest w połowie zakładów niższe, a w połowie wyższe od 2 000 PLN. Mediana jest miarą statystyczną, która lepiej niż średnia, oddaje tendencję centralną wyników, ponieważ średnia może być zaburzona przez wyniki skrajne;
górny kwartyl – wartość, powyżej której mieści się 25% danych. Innymi słowy, jeżeli górny kwartyl wynosi 4 500 PLN, to 75% osób zatrudnionych na danym stanowisku zarabia poniżej, a 25% powyżej 4 500 PLN;
dolny kwartyl – wartość, poniżej której mieści się 25% danych. Innymi słowy, jeżeli dolny kwartyl wynosi 2 000 PLN, to 25% osób zatrudnionych na danym stanowisku zarabia poniżej, a 75% powyżej 2 000 PLN.