Wydarzenia: Podsumowanie Forum Liderów Banków Spółdzielczych 14–15 września 2015 r.

Mariusz Zygierewicz

Tematyka tegorocznego spotkania została skoncentrowana na dwóch zasadniczych kwestiach dla sektora bankowości spółdzielczej: sposobie wdrożenia zmienionej ustawy o bankach spółdzielczych i wyzwaniach biznesowych stojących przed tą częścią polskiego sektora bankowego.

W części dotyczącej wyzwań regulacyjnych stojących przez sektorem bankowym odnotowano zakończenie prac legislacyjnych nad kształtem polskiej ustawy o bankach spółdzielczych dostosowującej jej zapisy do rozwiązań określonych przez regulatora europejskiego w pakiecie CRD IV/CRR. Tym samym zakończyła się dyskusja na temat możliwych kierunków przekształceń instytucjonalnych w sektorze bankowości spółdzielczej. Teraz przyszedł czas na pilne wdrożenie nowych rozwiązań, tak aby sektor bankowości spółdzielczej mógł w terminie spełnić wszystkie nowe wymogi ostrożnościowe. Niestety, sektorowi bankowemu nie zostawiono wiele czasu na implementację rozwiązań. Stąd w obu zrzeszeniach trwają intensywne prace nad powołaniem systemu ochrony instytucjonalnej (IPS). W trakcie konferencji przedstawiciele banków zrzeszających ponownie zadeklarowali, że podstawowym celem wprowadzenia nowego podejścia jest – obok wypełnienia norm ostrożnościowych – utrzymanie wysokiego społecznego zaufania do spółdzielczego sektora bankowego. Ma to zostać osiągnięte dzięki zastosowaniu zasady solidaryzmu i samorządności, stworzeniu jasnych zasad podziału kompetencji, obowiązków i odpowiedzialności między wszystkich uczestników IPS. Zadeklarowano utrzymanie zdecentralizowanej formuły działania zrzeszenia, tworzonego przez samodzielne ekonomicznie banki spółdzielcze, wspierane w różnych obszarach przez bank zrzeszający. Przyjęto zatem generalnie model zakładający utrzymanie wysokiego poziomu samodzielności działania poszczególnych banków spółdzielczych. Podstawowymi zadaniami IPS będzie klasyfikowanie i monitorowanie wyników działalności banków, prowadzenie działań prewencyjnych i dyscyplinujących w celu wczesnego ostrzegania banków spółdzielczych przed problemami oraz w miarę potrzeby prowadzenie działań naprawczych. W celu realizacji tych zadań powoływana jest w IPS jednostka zarządzająca, a także stopniowo będą gromadzone niezbędne fundusze (do wysokości równowartości 1% kwoty gwarantowanych depozytów) oraz będą utrzymywane depozyty obowiązkowe.

Nie ulega wątpliwości, że stworzenie systemu IPS stanowi poważne wyzwanie dla uczestniczących w nim podmiotów. Jednym z nich jest właściwy podział kompetencji pomiędzy wszystkimi uczestnikami systemu. Także zgromadzenie odpowiednich funduszy w systemie oraz utrzymywanie obowiązkowego depozytu przez banki spowoduje większe trudności poszczególnych banków spółdzielczych w wypełnieniu indywidualnych norm ostrożnościowych. Dodatkowo obowiązek naliczania podatku VAT od wartości usług świadczonych sobie przez uczestników systemu zwiększy koszt funkcjonowania nowego zrzeszenia. Generalnie pozytywnie oceniona została natomiast dotychczasowa współpraca sektora bankowego z Komisją Nadzoru Finansowego w zakresie prac nad przyjęciem tych dokumentów statuujących IPS, które wymagają akceptacji nadzorcy bankowego. W obu zrzeszeniach dotychczasowy poziom zaawansowania prac jest jednak odmienny i będą one musiały być jeszcze wyraźnie intensyfikowane w najbliższych tygodniach.

Odrębnym tematem regulacyjnym podniesionym w trakcie obrad była żywo ostatnio dyskutowana w środowisku bankowym możliwość zaliczania do funduszy własnych banków środków finansowych pozyskanych w drodze emisji obligacji wieczystych. Do chwili obecnej nadzór bankowy prowadzi prace analityczne w tym zakresie, nie przesądzając jeszcze możliwego statusu tych środków. UKNF zachęcał środowisko bankowe do współpracy w celu znalezienia rozwiązania satysfakcjonującego wszystkie strony.

Nowe wymogi systemowe wynikające z europejskich regulacji mogą stanowić zarazem nowe wyzwanie biznesowe dla sektora bankowości spółdzielczej. Ta kwestia jest o tyle istotna dla tego sektora, że obecnie w warunkach niskich rynkowych stóp procentowych bankom spółdzielczym trudniej przychodzi wypracowanie satysfakcjonującego ich poziomu wyniku finansowego. Znaczna grupa banków odnotowała spadek rentowności działania, a część banków próbuje nawet ratować wynik finansowy poprzez rozwiązywanie utworzonych wcześniej rezerw celowych. Nadzór bankowy wskazywał jednak, że na tle całego sektora bankowego poziom tych rezerw był i jest stosunkowo niski. Być może ten stan wynika ze specyfiki działalności banków spółdzielczych, ale nadzór bankowy w tym kontekście wyraził też swoje zastrzeżenie co do jakości niektórych wycen sporządzanych przez część rzeczoznawców majątkowych współpracujących z bankami spółdzielczymi. Zdaniem nadzoru pogorszenie wyników finansowych zachęcał...