Wydarzenia: O bankowości na 100-lecie odzyskania niepodległości…

Michał Polak

Problemy dotyczyły w zasadzie wszystkich kluczowych elementów funkcjonowania gospodarki, w tym m.in. budżetu państwa, stabilizacji waluty, źródła finansowania niezbędnych inwestycji infrastrukturalnych, rozwoju przemysłu czy współpracy zagranicznej. Jak wskazuje Wojciech Roszkowski w „Historii Polski 1914-1993”, w momencie odzyskania niepodległości trudna sytuacja Polski wynikała nie tylko ze zniszczeń i opóźnień w rozwoju. Istotny wpływ miało także zerwanie wielu ważnych relacji finansowych i handlowych między przedsiębiorstwami funkcjonującymi na terytorium odradzającego się kraju a ich partnerami z dawnych państw zaborczych.

Nic dziwnego, że wielkim wysiłkiem było już samo określenie ścisłych priorytetów, do których zaliczono m.in. jak najszybsze doprowadzenie skarbu państwa do stanu pełnej sprawności, spójności i wydolności. Szybko rozpoczęto prace nad wprowadzeniem wspólnej waluty na terytorium całego kraju, którą stała się marka polska, zastępując cztery obowiązujące dotychczas waluty obce czyli rubla, markę pruską, koronę austriacką i koronę czeską.

Już w grudniu 1918 r. zapowiedziano, że w przyszłości zostanie utworzony Bank Polski. Nowy bank emisyjny miał nawiązywać swą nazwą do instytucji, która od 1828 r. zajmowała się sprawami monetarnymi i gospodarczymi w okresie krótkotrwałej autonomii Królestwa Polskiego.

Niespełna rok później, w grudniu 1919 r., utworzono w Warszawie Pocztową Kasę Oszczędności (PKO), która w ramach swojej działalności wystawiała książeczki oszczędnościowe i prowadziła rachunki czekowe, a zadania te realizowała z wykorzystaniem urzędów pocztowych. Była to instytucja państwowa, której celem było gromadzenie oszczędności pieniężnych ludności, ale także popularyzacja postaw oszczędnościowych, a nawet obrotu bezgotówkowego (oczywiście rozumianego nieco inaczej niż dzisiaj). Ze względu bowiem na ogromne wahania wartości marki polskiej utrudnione stało się traktowanie waluty jako miernika wartości transakcji. Rolę tę spełniały m.in. złoto, biżuteria, towary, obce waluty i dewizy oraz papiery dywidendowe, co zresztą legło u podstaw ożywienia rynku kapitałowego.