Wydarzenia – Muzeum Historii Spółdzielczości: O spółdzielczości sentymentalnie

Alicja Brand

W dniu 20 maja br., od godziny 19.00 do późnych godzin nocnych udostępniono zainteresowanym zgromadzone przez Krajową Radę Spółdzielczą artefakty pierwszych kooperacji oraz współczesnych uczestników krajowego ruchu spółdzielczego. Tym samym siedziba naczelnych władz polskiej spółdzielczości, w której zlokalizowane jest MHS, dołączyła do ponad 230 stołecznych przybytków kultury, udostępniających tej nocy swoje zbiory odwiedzającym.

Trafny pomysł Franciszka Stefczyka

Wielce zasłużony dla spółdzielczości Franciszek Stefczyk uważał kooperatyzm za „remedium” na indywidualizm i egoizm dominujące w kapitalistycznej gospodarce. Według niego spółdzielczość powinna przeciwdziałać zróżnicowaniu społecznemu, tworząc harmonię społeczną. Nadzieje swoje na rozwój ówczesnego kooperatywizmu wiązał z rosnącą popularyzacją tej formy przedsiębiorczości. Warto dodać, że w przededniu I wojny światowej na ziemiach polskich było ok. 4 tys. spółdzielni i powyżej 1,5 mln spółdzielców.

Gabinet F. Stefczyka w MHS

Franciszek Stefczyk, podczas I Konferencji Przewodników Polskiej Kooperacji, zwrócił uwagę na potrzebę zaopiekowania się dokumentacyjnym dziedzictwem spółdzielczym. Wskazał na potrzebę utworzenia placówki muzealnej, która gromadziłaby dokumenty i eksponaty związane z ruchem kooperatystów. Należy pamiętać, że w 1918 r. mijało 101 lat od założenia przez Stanisława Staszica Hrubieszowskiego Towarzystwa Rolniczego dla Ratowania się Wspólnie w Nieszczęściach, uważanego za prekursora polskich organizacji spółdzielczych. Stąd ta inicjatywa Stefczyka o potrzebie zgromadzenia i wyeksponowania stuletnich dokumentów i pamiątek wydała się zgromadzonym wielce zasadna i spotkała się z ich pełnym poparciem.

Gromadzenie zbiorów rozpoczęto w Krakowie, a w 1928 r. przeniesiono je do Warszawy. Otwarcie spółdzielczej placówki muzealnej zaplanowano na 1 września 1939 r.

Realizację propozycji Stefczyka o potrzebie gromadzenia i ekspozycji w jednym miejscu spółdzielczych dokumentów i pamiątek została przerwana przez wybuch II wojny i przez lata tzw. wczesnego PRL- u. Zbiory muzealne udostępniono dopiero w 1968 r. w Muzeum Ruchu Spółdzielczego w Nałęczowie.

Placówka muzealna – ujęcia: prawne i emocjonalne

Zgodnie z definicją ustawową, muzeum to jednostka organizacyjna nie nastawiona na osiąganie zysku, której celem jest gromadzenie i trwała ochrona dóbr naturalnego i kulturalnego dziedzictwa ludzkości o charakterze materialnym i niematerialnym, informowanie o wartościach i treściach gromadzonych zbiorów, upowszechnianie podstawowych wartości historii, nauki i kultury polskiej oraz światowej, kształtowanie wrażliwości poznawczej i estetycznej oraz umożliwianie korzystania ze zgromadzonych zbiorów.

Z kolei z emocjonalnego punktu widzenia, muzeum można określić mianem skarbnicy pamiątek, dokumentem przeszłości, zbiorem rzeczy unikatowych i autentycznych, organizacyjnym przyczynkiem do „historii rzeczy”, wyznaczającej kształt czasu, czasu który płynie i który trwa (wg I. Wojnar. Muzeum czyli trwanie obecności. WSiP, Warszawa 1991, s. 5). Istotę muzeum, stanowi tendencja do utrwalenia wybranych przedmiotów i wartości przed niszczącym przemijaniem. Równocześnie spełnia ono ważne zadanie społeczne i kulturotwórcze, udostępnia bowiem swoje zbiory zainteresowanym, troszcząc się w ten sposób o ich rozwój duchowy, intelektualny i estetyczny.

Budynek Krajowej Rady Spółdzielczej w dniu NOCY MUZEÓW

MHS dziś

Z końcem 2014 r., na I piętrze budynku siedziby Krajowej Rady Spółdzielczej przy ul. Jasnej 1 w Warszawie uroczyście otwarto ...