Wydarzenia i Opinie | VIII Kongres Prawa Bankowego | Prawnicy o frankowiczach, usługach płatniczych i prawie restrukturyzacyjnym

W trakcie spotkania poruszono kwestie kredytów denominowanych i indeksowanych w walutach obcych, prawne uwarunkowania dla dynamicznie rozwijającego się sektora usług płatniczych oraz kontrowersje wokół nowelizacji przepisów, dotyczących restrukturyzacji podmiotów gospodarczych.

Prawnicy niekiedy wykazują skłonność ujmowania problematyki regulacyjnej bez uwzględniania związanych z nią aspektów ekonomicznych. Na fakt ten zwrócił uwagę Krzysztof Pietraszkiewicz, prezes ZBP, w wystąpieniu inaugurującym obrady. Następnie zabrał głos gość specjalny i zarazem przedstawiciel partnera specjalnego wydarzenia, prof. dr hab. Stanisław Sołtysiński. Wskazał, że związek prawa i ekonomii jest ważny m.in. w kontekście kredytów frankowych i złotowych. Ze względu na coraz bardziej złożone stosunki gospodarcze wzrosła świadomość konieczności weryfikacji wyników interpretacji prawniczej, nie tylko w świetle wykładni językowej ustaw, ale również zawartych przez strony umów. Brak takiego odniesienia, może doprowadzić do niedorzecznych rezultatów społecznych, a w szczególności gospodarczych. Trzeba brać pod uwagę zmiany w otoczeniu ekonomicznym w czasie, w tym wartości pieniądza, oraz konkurencję na rynku i swobodę działalności gospodarczej.

Krajobraz po wyroku TSUE i SN

Po ogłoszeniu wyroku TSUE medialny dyskurs zdominował temat wzajemnych roszczeń kredytobiorców i banków, a także kwestia ich przedawnienia w razie upadku umowy. Prof. dr hab. Krystyna Szczepanowska-Kozłowska z Uniwersytetu Warszawskiego wskazała na wcześniejsze orzecznictwo SN, z którego wynika, iż stwierdzenie abuzywności niektórych postanowień umownych nie skutkuje nieważnością umowy. Rozstrzygnięcia o bezskuteczności klauzul mają dwa etapy. Pierwszym jest konieczność poinformowania konsumenta przez sąd o abuzywnym charakterze klauzul umownych i o jego uprawnieniach. Konsument może wyrazić zgodę na utrzymanie spornych zapisów lub odmówić ich zatwierdzenia. Jeśli chodzi o przedawnienie, istotny jest moment odpadnięcia podstawy prawnej umowy. W opinii prelegentki za moment takowy można przyjąć co najmniej termin złożenia oświadczenia konsumenta.

Z kolei radca prawny Anna Cudna-Wagner, reprezentująca kancelarię CMS Cameron McKenna Nabarro Olswang Pośniak i Bejm, omówiła środki ochrony banku w postępowaniu z powództwa konsumenta. W przypadku upadku umowy konsument uzyskuje zwrot zapłaconych rat, zaś po stronie banku z pewnością powstaje wymóg żądania zwrotu kapitału i dalej idące roszczenie, jakim jest zwrot wartości świadczenia dostarczonego przezeń. W przypadku zatrzymania bank podnosi, że nie spełni zwrotu dla konsumenta do czasu zaoferowania zwrotu kapitału i ewentualnie również nadwyżki ponad kapitał przez konsumenta, albo przynajmniej zabezpieczenia roszczenia o zwrot świadczeń banku. Natomiast w przypadku potrącenia powstaje pytanie, czy można go dokonać w różnych walutach.

Charakter sankcji wobec umowy kredytu zawierającej klauzule abuzywne przedstawił prof. dr hab. Maciej Gutowski z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. W orzeczeniu TSUE wyraźnie zaakcentowano, że to konsument decyduje o tym, czy chce być dalej związany bezskutecznym postanowieniem. Jeśli tak, to sankcja nie działa od samego początku, ale jest przedmiotem oceny konsumenckiej. Istotą jest przywrócenie ...