Wydarzenia i Opinie | Felieton | Wiem, że nic nie wiem

Andrzej Lazarowicz

Wiem, że nic nie wiem – te słowa przypisuje się Sokratesowi, jednemu z największych filozofów starożytności. Ale, że żył on w Atenach w latach 470-399 p.n.e., to i zbytniej pewności co do tego mieć nie możemy. Zresztą już na pierwszy rzut oka stwierdzenie to wydaje się sprzeczne wewnętrznie. „I w rzeczy samej, Sokrates takiego zdania dosłownie nie wypowiedział. (Starożytni sceptycy też nigdy nie twierdzili, że cokolwiek wiedzą, a w szczególności nie twierdzili czegoś takiego o niemożliwości wiedzy)” – wyjaśnia prof. Leszek Kołakowski w „Ułamkach filozofii„. „Powiedział natomiast Sokrates w platońskiej Obronie Sokratesa, szereg innych rzeczy, między innymi: »Dobrze wiem, że nie jestem mądry, w najmniejszym stopniu« (21b4-5) i »Nie myślę, że wiem to, czego nie wiem« (21d7). Jest w tej myśli nadzwyczaj ważne przykazanie umysłowe: cokolwiek wiesz i umiesz, pamiętaj o tym, że jesteś ignorantem i że wiedza twoja, jakkolwiek byłaby rozległa, nie sięga tego, co najważniejsze. Prawdziwa mądrość na tym polega„.

Tu warto może wyjaśnić, co to takiego ta mądrość. Otóż, według „Słownika Języka Polskiego” PWN, „jest to wiedza nabyta przez naukę lub doświadczenie i umiejętność jej wykorzystania„. Sokrates znakomicie o tym wiedział. I, jak zaznaczył ks. prof. Józef Tischner w „Wędrówkach w krainę filozofów„, odwiedzał ludzi, ...