Wydarzenia: Fundusz gwarancji rolnych coraz bliżej

Arkadiusz Lewicki

Autor jest dyrektorem Zespołu Związku Banków Polskich ds. Programów Publicznych i Środowisk Gospodarczych oraz przedstawicielem sektora bankowego w Komitecie Monitorującym Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.

Kontakt:
Arkadiusz.lewicki@zbp.pl

Z badań przeprowadzonych na zlecenie ministra rolnictwa na przełomie 2017 i 2018 r. wynika, że zapotrzebowanie na finansowanie zewnętrzne w polskim sektorze agro szacuje się na ponad 27 mld zł rocznie. Biorąc pod uwagę dostępne finansowanie (ocenione na podstawie kredytów udzielanych przez banki), luka kredytowa szacowana jest na prawie 12 mld zł. Największe zapotrzebowanie zgłaszają w tym zakresie gospodarstwa rolne, dużo mniejsze zaś przedsiębiorstwa przetwórstwa spożywczego. Badania wskazują także, że wciąż jedną z głównych przeszkód w dostępie gospodarstw rolnych i firm przetwórstwa rolno-spożywczego do finansowania zewnętrznego są wymogi dotyczące zabezpieczeń oraz cena kredytu, choć ten ostatni aspekt wyraźnie wskazywany jest jako drugorzędny, szczególnie wobec dostępności kredytów z dopłatami ARiMR do oprocentowania.

Ważnym determinantem popytu na nowy instrument jest także obecna sytuacja na rynku kredytów preferencyjnych. Dotychczasowe instrumenty tzw. pomocy krajowej, takie jak kredyty preferencyjne czy poręczenia proponowane przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR), albo utknęły w pułapce kolejnych niekorzystnych regulacji antybankowych (np. ograniczających retroakcyjnie prawa banku wierzyciela czy kredyty w obrocie nieruchomościami rolnymi), albo nie spotykają się z zainteresowaniem zarówno banków, jak i klientów z powodu ogromnej biurokracji oraz nieefektywnej kapitałowo ochrony wierzyciela. W efekcie akcja kredytowa, oparta na tym dotychczasowym fundamencie pomocowym rynku agro, od trzech lat dramatycznie spada. W ubiegłym roku pewnym impulsem poprawiającym wynik były co prawda uruchomione jesienią bardzo tanie kredyty klęskowe, ale było to rozwiązanie doraźne, jak sama nazwa wskazuje, tylko dla likwidacji ekonomicznych skutków wystąpienia szczególnych okoliczności przyrodniczych.

Wobec stale rosnących potrzeb polskiego sektora agrobiznesu i jednocześnie szybko topniejących dotacyjnych środków publicznych na rolnictwo i rozwój wsi wróciło pytanie o możliwość zapewnienia instrumentów wsparcia odnawialnego i długoterminowego w sektorze agro. W związku z tym w połowie 2018 r. rozpoczęto prace na rzecz powołania nowego, stabilnego centralnego funduszu gwarancji i poręczeń dla rolników. Za zastosowaniem właśnie gwarancji (a nie np. pożyczki czy wejść inwestorów venture capital) przemawiają argumenty zarówno ekonomiczne, jak i empiryczne. Gwarancje są instrumentem zwrotnym o najwyższym współczynniku dźwigni finansowej, definiowanej jako stosunek wygenerowanego finansowania do zaangażowanych środków publicznych. Z doświadczenia porównawczego zastosowania na polskim rynku różnych instrumentów finansowych zaś wynika, że to właśnie preferencyjne gwarancje kredytowe cieszą się największym zainteresowaniem przedsiębiorców. Przejęcie przez fundusz gwarancyjny części ryzyka ponoszonego przez instytucje finansowe ma stworzyć zachętę do angażowania się kapitału prywatnego w finansowanie działalności gospodarstw rolnych oraz MŚP w sektorze rolnym. W benchmarkowym programie gwarancyjnym BGK (od 2013 r.) do końca marca br. ...