Wojna z gotówką (87): Interchange racje i relacje

Opłaty interchange w Polsce należą do najwyższych w Unii Europejskiej – wynoszą około 0,9 proc. wartości transakcji kartą debetową i 1,1 proc. kartą kredytową (średnie w UE to odpowiednio 0,7 proc. i 0,8 proc.). W przypadku małych firm i sklepów i punktów usługowych mogą sięgać nawet 3 proc. Z uwagi na wysokość tych prowizji tylko 20 proc. sklepów przystąpiło do systemu rozliczeń bezgotówkowych, natomiast te, w których można płacić kartami, przerzucają opłaty na klientów, doliczając do cen produktów. Zapowiedź powstania specjalnej ustawy skłoniła organizacje płatnicze do podjęcia decyzji o obniżce stawek. Visa już ogłosiła, że od 2014 r. zmniejszy prowizję do 1 proc., a następnie stopniowo do 0,7 proc. w 2017 r.

Skubanie sprzedawcy

Opłata interchange (interchange fee) to prowizja wypłacana przez agenta rozliczeniowego na rzecz banku wydawcy od każdej bezgotówkowej transakcji kartowej. Za każdym razem, kiedy nastąpi płatność, bank wydawca (działający w imieniu posiadacza karty) ma obowiązek zapłaty za towar lub usługę na rzecz agenta rozliczeniowego (działającego w imieniu sprzedawcy). Natomiast opłata interchange jest transferowana od agenta rozliczeniowego do banku wydawcy. Klient w związku z tym nie ponosi kosztu transakcji.

Opłata akceptanta (merchant service charge) jest pobierana przez agenta rozliczeniowego od sprzedawcy za każdą zaakceptowaną transakcję. Nalicza się ją z reguły jako procentową prowizję od wartości płatności. W rezultacie akceptant nie otrzymuje od agenta kwoty równej cenie towaru/usługi lub też kwoty, jaką uzyskałby, przyjmując gotówkę, ponieważ jego należność podlega pomniejszeniu o prowizję pobieraną przez agenta. Opłata ta jest zazwyczaj uwzględniana przy ustalaniu ceny towaru lub usługi przez akceptantów.

Obok interchange, część opłaty akceptanta stanowi marża agenta rozliczeniowego oraz prowizja assessment fee. Dodatkowo jest on obciążany należnościami za dzierżawę i obsługę serwisową terminali POS, a także ponosi koszty autoryzacyjnego połączenia telekomunikacyjnego z serwerem. Wysokość opłat akceptanta, w przeciwieństwie do interchange, jest ustalana w drodze negocjacji. Dodatkowo agenci i wydawcy kart obciążani są różnego rodzaju opłatami z tytułu uczestnictwa w systemie, które generują przychód organizacji płatniczych Visa i MasterCard. Głównymi beneficjentami są: banki wydawcy i agenci rozliczeniowi, którzy wprawdzie ponoszą koszty uczestnictwa w systemie, to jednak uzyskują wynagrodzenie za swoją działalność. W rezultacie grupą najbardziej obciążoną finansowo stanowią sprzedawcy, którzy „utrzymują” cały system.