Wiedza ekonomiczna może być fascynująca – twierdzą uczestnicy programu Kapitalni.org

Skąd wziął się pomysł na przeprowadzenie kampanii? Zdaniem Marcina Borowieckiego, dyrektora zarządzającego spółki, bezpośrednim impulsem było zaobserwowanie ścisłej korelacji pomiędzy częściowym wykluczeniem finansowym „tradycyjnych” klientów instytucji pożyczkowych a podejmowaniem przez tę grupę konsumentów nietrafionych decyzji odnośnie finansów. Dość częste w ostatnim czasie interwencje regulatora, eliminujące z rynku wyjątkowo ryzykowne i najbardziej kosztowne produkty skierowane do konsumentów, nie miały wpływu na eliminację błędnych decyzji, podejmowanych wskutek żenująco niskiego poziomu świadomości samego klienta. Na domiar złego, nawet najsolidniejsi pożyczkobiorcy do niedawna nie mieli możliwości budowy pozytywnej historii kredytowej. Dziś, kiedy ta ostatnia bariera została w znacznym stopniu przełamana, czas na walkę z ignorancją i niewiedzą – i właśnie temu zadaniu służyć ma program Kapitalni.org.

stotą programu edukacyjnego, którego pilotaż uruchomiono w czerwcu ubiegłego roku, ma być skoncentrowanie na praktycznych i niezbędnych w codziennym życiu umiejętnościach w zakresie finansów w miejsce przekazywania teoretycznej wiedzy na temat gospodarki. Aby osiągnąć ten cel, twórcy Kapitalni.org zdecydowali się na ścisłe powiązanie pomiędzy zdobywaniem kwalifikacji w programie edukacyjnym a dodatkowymi korzyściami przy zakupie produktów finansowych. Przykładowo, zaliczenie określonych bloków tematycznych skutkuje szczególnymi rabatami na wybrane produkty, oferowane przez partnerską instytucję pożyczkową. Są i takie, wyjątkowo atrakcyjne oferty, do których dostęp otwiera jedynie zaliczenie e-learningowego szkolenia oraz zdanie egzaminu. I wreszcie trzeci, niezmiernie istotny element programu – czyli kształtowanie odpowiednich postaw. Nie wystarczy bowiem wykazać się perfekcyjną wiedzą w kolejnych testach czy konkursach, jeżeli zachowania klienta na rynku finansowym świadczą o tym, że wiedza nie ma przełożenia na praktykę. Przykładowo, klient zbyt często korzystający z krótkoterminowych pożyczek z reguły nie skorzysta z większości promocji, podobnie zresztą jak osoba wykazująca zaległości w spłacie zobowiązań.

Program szkolenia ma charakter ustawiczny; cały czas pojawiają się zachęty do edukacji w formie kolejnych, atrakcyjnych produktów finansowych, oferowanych „Kapitalnym” na szczególnie atrakcyjnych warunkach. Algorytm funkcjonowania systemu jest prosty: zaangażowanie klienta w kolejne szkolenia ma na celu kształtowanie odpowiedniej wiedzy. Ta z kolei ma sprzyjać kształtowaniu właściwych postaw względem finansów: oszczędzania, zaciągania pożyczek czy bezpiecznych zachowań w cyberświecie. Ostatecznym efektem całego programu mają być odpowiedzialne zachowania i decyzje „Kapitalnych” na rynku finansowym.

Jakie wnioski płyną z pierwszego, pilotażowego etapu kampanii? Efekty szkolenia, w którym wzięły udział 32 tysiące kursantów, były przedmiotem badania przeprowadzonego przez zespół ekspercki pod kierownictwem prof. Dominiki Maison. Badania przeprowadzono w dwóch etapach: w maju 2015 roku – przed rozpoczęciem szkolenia, i w styczniu 2016 – po jego zakończeniu. W pierwszym etapie wzięło udział 1912 kursantów, a w badaniu końcowym uczestniczyło 1595 ankietowanych. Warto podkreślić, że w ostatniej grupie znaleźli się zarówno uczestnicy kursu, jak również osoby nieuczestniczące w programie – co pozwoliło na porównanie postaw w obu tych grupach. Okazuje się, że aż 84% respondentów wyraża zadowolenie z przebiegu szkolenia – co kontrastuje z rozpowszechnioną nie tylko nad Wisłą opinią, że wiedzy finansowej nie da się prezentować w sposób ciekawy. Jeszcze więcej, bo aż 91 proc. respondentów jest zainteresowanych udziałem w kolejnych kursach. Jeśli chodzi o ocenę własnej wiedzy ekonomicznej, to w grupie uczestników programu Kapitalni.org widoczna jest istotna poprawa. Przed rozpoczęciem kursu 30 proc. ankietowanych oceniało swe umiejętności w tym zakresie jako wystarczająco duże. W badaniu styczniowym wśród uczestników szkolenia wynik ten wskazało 40 proc. respondentów; dla porównania, jedynie 24 proc. osób nieuczestniczących w programie nadal wskazywało swą wiedzę w zakresie finansów jako odpowiednią.

Najistotniejszych wniosków dostarcza jednak porównanie odpowiedzi udzielonych przez respondentów na szczegółowe pytania dotyczące zarządzania finansami. O ile w maju ubiegłego roku jedynie 74 proc. respondentów wiedziało, że dane dotyczące historii kredytowej gromadzone są w bazach BIK, to w badaniu przeprowadzonym po zakończeniu szkolenia aż 91 proc. uczestników udzieliło na to pytanie właściwej odpowiedzi. Dla porównania, wśród osób niebiorących udziału w kursie odsetek prawidłowych odpowiedzi zmienił się nieznacznie – do 77 procent. O tym, że dobra historia kredytowa może skutkować lepszymi warunkami pożyczki, przed szkoleniem wiedziało równo dwie trzecie ankietowanych. Po kursie wiedzę na ten temat deklarowało już 74 proc. uczestników szkolenia. Z kolei wśród osób, które nie wzięły udziału w kursie, odsetek pozytywnych odpowiedzi spadł – o trzy punkty procentowe.

Udział w szkoleniach wpłynął nie tylko na wiedzę, ale i postawy uczestników. O 30 punktów procentowych, z 53 do 83 procent, zwiększył się odsetek osób świadomych tego, że ROR nie jest idealnym instrumentem do pomnażania oszczędności. O ile w maju ubiegłego roku jedynie 52 proc. ankietowanych deklarowało oszczędzanie na czarną godzinę, to wśród uczestników kursu odpytywanych w styczniu podobnej odpowiedzi udzieliło aż 80 procent. Poprawę postawy w zakresie oszczędzania widać szczególnie na próbce 61 uczestników szkolenia, które wzięły udział w obu fazach ankiety. O ile w maju zeszłego roku posiadanie oszczędności deklarowało jedynie 41 proc. członków tej grupy, to po udziale w kursie udział tych osób wzrósł do 61 procent. Znaczącej poprawie uległa również świadomość w zakresie bezpieczeństwa w sieci; nawet o kilkanaście procent zwiększyła się liczba osób zmieniających hasła dostępowe do bankowych aplikacji czy nieużywających tego samego hasła do banku i Facebooka.

Karol Jerzy Mórawski