Waloryzacja świadczeń emerytalnych jednak nie ochroni przed inflacją
Zasady te określone w ustawie z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych powinny chronić realną wartość świadczeń emerytalnych. Tak się dzieje w przypadku, gdy inflacja jest niska, a zwłaszcza wówczas, gdy w ciągu roku spada.
Przy wysokiej i rosnącej z miesiąca na miesiąc inflacji reguły waloryzacji są niewystarczające dla ochrony realnej wartości emerytury i renty.
W marcu świadczenia zostaną zwaloryzowane wskaźnikiem 7%, który będzie wyższy niż wynika z formuły określonej w ustawie. Według ustawy powinien wynieść 5,7%. A mimo to realne świadczenia będą niższe niż przed rokiem.
Wynika to z faktu, że tak zwana 12-miesięczna inflacja (ceny z danego miesiąca w stosunku do cen z tego miesiąca roku ubiegłego) jest wyższa niż średnioroczna. W grudniu ta pierwsza wyniosła 8,6%, w druga 5,1%.
Realny poziom emerytur i rent
W dodatku wysoka inflacja obniża realny poziom świadczeń w każdym miesiącu, a waloryzacja dokonywana jest raz do roku.
Poniższa tabela pokazuje jak obniżała się realna wartość świadczeń emerytalnych i rentowych, które były zwaloryzowane w marcu 2021 roku. Nie znamy jeszcze odczytu inflacji za styczeń i luty 2022 roku. Przyjmijmy, że średnie ceny rosły w ciągu miesiąca 1%.
Waloryzacja świadczeń o 7% spowoduje, że wzrosną do poziomu 99,2% poziomu z marca 2021 roku, po czym znowu ich wartość realna zacznie z miesiąca na miesiąc maleć
Inflacja i spadek realnej wartości świadczeń emerytalnych i rentowych:
| Rok | Miesiąc | Inflacja miesiąc poprzedni = 100 | Wartość realna świadczenia |
| 2021 | Marzec | 101,0 | 100,00 |
| 2021 | Kwiecień | 100,8 | 99,01 |
| 2021 | Maj | 100,3 | 98,22 |
| 2021 | Czerwiec | 100,1 | 97,93 |
| 2021 | Lipiec | 100,4 | 97,83 |
| 2021 | Sierpień | 100,3 | 97,44 |
| 2021 | Wrzesień | 100,7 | 97,15 |
| 2021 | Październik | 101,1 | 96,48 |
| 2021 | Listopad | 101,0 | 95,43 |
| 2021 | Grudzień | 100,9 | 94,48 |
| 2022 | Styczeń* | 101,0* | 93,64 |
| 2022 | Luty* | 101,0* | 92,71 |
Źródło GUS, obliczenia własne
*- prognoza
W lutym 2022 roku realna wartość świadczeń emerytalno-rentowych jest 7,3% niższa niż w marcu 2022 roku. Waloryzacja świadczeń o 7% spowoduje, że wzrosną do poziomu 99,2% poziomu z marca 2021 roku, po czym znowu ich wartość realna zacznie z miesiąca na miesiąc maleć.
Gdyby wskaźnik waloryzacji wyniósł zgodnie z formułą wynikającą z ustawy 5,7%, w marcu poziom świadczeń wynosiłby realnie 98% poziomu sprzed roku.
Wyższe dotacje do FUS
W ustawie budżetowej na rok 2022, przyjętej zaledwie przed kilkoma tygodniami założono wskaźnik waloryzacji 104,89% oraz wzrost rocznego funduszu emerytur i rent nominalnie o 7,3%. Wypłaty emerytur i rent z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych zaplanowano w wysokości 257 007,9 mln zł, a dotacja do FUS ma wynieść 44 723,3 mln zł.
Wyższy niż planowany w budżecie wskaźnik inflacji zwiększy wypłaty emerytur i rent z FUS, o 5,2 mld zł. Dodatkowo około 10 mld zł kosztować będzie FUS wypłata 14 emerytury, która nie została ujęta w ustawie budżetowej, ale którą obecnie zapowiedział rząd.
Ma ona częściowo zrekompensować realny spadek wartości emerytur. Tym samym budżet będzie musiał zwiększyć dotację do FUS o około 15 mld zł.
To założenie jest oparte na wstępnych prognozach, nie uwzględniające zwiększenia lub zmniejszenia (w zależności od koniunktury) liczby pracowników objętych ubezpieczeniem ZUS, w tym zmiany liczby obywateli zagranicznych płacących składki ZUS.
