W ubiegłym roku Grecy i Polacy wydawali więcej niż zarabiali

24.11.2023 11:39 Witold Gadomski | Gazeta Wyborcza

AdobeStock, autor: fberbner

Udostępnij

Jak podaje Eurostat, w 2022 r. mieszkańcy UE zaoszczędzili średnio 12,7% swojego dochodu do dyspozycji. Wskaźnik ten był znacząco niższy niż w 2021 r. (16,4%) i bliższy wartościom sprzed pandemii Covid-19.

W okresie pandemii oszczędności były sztucznie zawyżone z dwóch powodów. Po pierwsze – w wielu krajach gospodarstwa domowe otrzymywały od państwa transfery pieniężne, mające zrekompensować ubytek dochodów spowodowany zamknięciem gospodarki.

Po drugie – znacząco spady zakupy, zwłaszcza dóbr trwałych. Nagromadzone w czasie pandemii oszczędności zaczęły być wydawane w roku 2022, co przyczyniło się do skokowego wzrostu inflacji.

Najwyższe stopy oszczędności brutto wśród członków UE w 2022 roku odnotowano w Niemczech (19,9%), Holandii (19,4%) i Luksemburgu (18,1%).

Ujemne stopy oszczędności gospodarstw domowych w Polsce i w Grecji

W 2022 r. 12 członków UE odnotowało stopy oszczędności poniżej 10,0%. W Polsce i w Grecji stopy oszczędności były ujemne, odpowiednio -0,8% i -4,0%.

Oznacza to, że gospodarstwa domowe wydawały więcej niż ich dochód do dyspozycji brutto i w związku z tym albo korzystały ze zgromadzonych oszczędności z poprzednich okresów, albo zaciągały pożyczki, aby sfinansować swoje wydatki. W przypadku Polski ujemna stopa oszczędności wystąpiła tylko w roku 2022, choć w poprzednich latach była na tle innych krajów UE niska. W Grecji sytuacja taka jest znacznie częstsza.

W 2022 r. realny skorygowany dochód do dyspozycji brutto gospodarstw domowych na mieszkańca w UE odnotował spadek o 0,8%. W krajach Unii, należących do strefy euro odnotowano spadek o 0,9%, po raz od 2013 r.

wykres, stopa oszczędności — Źródło: ZBP

Spadek realnej wartości oszczędności gospodarstw domowych w Europie

W latach 2014–2021 realny skorygowany dochód do dyspozycji brutto gospodarstw domowych na mieszkańca rósł. W 2020 r., w pierwszym roku kryzysu związanego z Covid-19 utrzymał się wzrost, choć jego tempo spadło.

W roku 2021 realny skorygowany dochód do dyspozycji brutto gospodarstw domowych na mieszkańca w UE wzrósł o 2,8%, co było najwyższym tempem od dwóch dekad. Sytuacja zmieniła się w roku 2022, na skutek inflacji.

Wzrost wartości nominalnej (6,3%) był niższy od wzrostu cen (7,2%), a tym samym nastąpił spadek wartości realnej.

Stopę oszczędności gospodarstw domowych Eurostat definiuje jako oszczędności brutto gospodarstw domowych podzielone przez dochody do dyspozycji brutto.

Realny skorygowany dochód do dyspozycji brutto gospodarstwa domowego to całkowita kwota pieniędzy, jaką gospodarstwa domowe mogą wydać na wydatki i oszczędzanie plus towary i usługi otrzymane bezpłatnie od instytucji rządowych i instytucji non-profit (edukacja, służba zdrowia itp), minus podatki dochodowe i składki emerytalne.

Wartość nominalna jest korygowana o wzrost cen (deflator wydatków na spożycie finalne gospodarstw domowych), dlatego mówimy o dochodzie realnym.

Stopa oszczędności gospodarstw domowych

Kraje	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022

Unia Europejska	11,56	11,82	11,58	11,64	12,32	18,47	16,43	12,67
Strefa euro	12,37	12,38	12,34	12,55	13,18	19,58	17,54	13,66
Belgia	12,43	12,26	12,17	11,55	12,38	20,37	17,14	12,88
Bułgaria	bd	bd	bd	bd	bd	bd	bd	bd
Czechy	12,07	11,33	11,80	12,21	13,12	19,15	19,21	16,38
Dania	10,03	11,53	11,80	11,19	10,22	11,64	8,73	12,67
Niemcy	17,48	17,54	17,97	18,63	18,41	23,72	22,68	19,91
Estonia	10,35	10,49	11,65	12,41	11,92	13,67	7,81	0,15
Irlandia	8,59	7,77	10,26	9,29	10,06	23,95	19,81	12,39
Grecja	-2,13	-1,95	-5,09	-5,97	-2,31	1,38	2,10	-4,03
Hiszpania	7,21	7,06	5,80	5,59	8,23	17,53	13,80	7,64
Francja	13,74	13,55	13,79	14,09	14,70	20,50	18,62	17,12
Chorwacja	7,88	9,15	8,57	8,78	8,82	13,21	8,76	6,39
Włochy	10,52	10,59	10,13	10,10	9,96	17,39	15,52	9,84
Cypr	-0,98	1,57	3,12	3,31	5,78	12,35	13,47	6,51
Łotwa	3,72	5,06	5,83	7,14	8,74	13,96	10,74	3,48
Litwa	0,29	2,68	0,00	0,08	4,69	14,55	10,91	4,85
Luksemburg	13,37	12,11	13,30	12,65	14,71	25,71	18,18	18,14
Węgry	12,22	11,77	12,64	15,16	14,80	15,57	17,53	13,44
Malta	bd	bd	bd	bd	bd	bd	bd	bd
Holandia	16,49	17,02	15,67	16,25	18,31	24,86	23,27	19,44
Austria	12,34	13,25	12,93	13,16	13,36	18,65	16,89	15,19
Polska	4,69	6,79	4,20	3,57	4,58	11,28	4,08	-0,77
Portugalia	6,95	7,03	6,57	6,76	7,21	11,91	10,63	6,47
Rumunia	bd	bd	bd	bd	bd	bd	bd	bd
Słowenia	11,73	11,80	13,08	13,72	12,72	21,89	17,25	13,99
Słowacja	8,77	8,94	7,90	10,20	9,64	11,43	10,93	5,27
Finlandia	7,04	6,33	6,92	7,21	8,55	12,61	11,01	8,06
Szwecja	14,70	16,00	14,88	16,29	18,05	19,58	18,14	16,00
Norwegia	15,24	12,79	12,58	12,16	13,29	18,93	18,89	11,41
Szwajcaria	22,45	21,90	20,95	20,42	21,69	26,06	24,72	23,37