Ulga podatkowa dla wybranych

Inżynierowie budowlani, tłumacze, informatycy, a także nauczyciele akademiccy, będą mogli dalej korzystać z 50-procentowych kosztów uzyskania przychodów. Prawa tego pozbawiła ich lub znacznie je ograniczyła obowiązująca od 1 stycznia 2018 r. nowelizacja ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT). Teraz, z inicjatywy rządu, po kolejnej nowelizacji, prawo do tej ulgi podatkowej zostanie im przywrócone – co ważne, z mocą wsteczną, od 1 stycznia br.

Na pomoc twórcom

Na posiedzeniu odbytym 6 lutego Rada Ministrów zdecydowała o skierowaniu do Sejmu kolejnej nowelizacji ustaw o podatkach dochodowych. Nowy akt prawny służy poprawieniu kilku przepisów w zakresie podatków, które w ramach uszczelniania systemu podatkowego „przeregulowano”, prowadząc do dyskryminacji wielu grup podatników, m.in. przedsiębiorców amortyzujących majątek przejęty w spadku czy zwycięzców konkursów lub gier losowych.

Jedną z poszkodowanych grup okazali się też podatnicy korzystający od zarania podatku dochodowego od osób fizycznych z prawa do 50-proc. kosztów uzyskania przychodów. Zwiększając limit przychodów, do których można zastosować taką ulgę podatkową, wyłączono z grona uprawnionych wiele grup zawodowych – zatrudnionych jako pracownicy lub świadczących usługi niematerialne na podstawie umów cywilnych.

Poza grupami, w przypadku których korzystanie z 50-proc. kosztów uzyskania przychodów faktycznie budziło wątpliwości i było przedmiotem licznych interpretacji, „rykoszetem” trafieni zostali faktyczni twórcy, np. z zakresu projektowania gier komputerowych, oryginalnych inżynieryjnych prac budowlanych, tłumaczeń itp.

Duże kontrowersje wywołał tez zakres korzystania z 50-proc. kosztów uzyskania przychodów przez nauczycieli akademickich. Do zmiany przepisów, taką ulgę stosowano w pełnym zakresie, w tym do wynagrodzenia za pracę dydaktyczną. Ubiegłoroczna nowelizacja PIT prawo to im ograniczyła – zasadniczo tylko do działalności naukowej.

Prawo do 50-proc. kosztów

Powołując się na wyroki sądowe (w tym Naczelnego Sądu Administracyjnego), Ministerstwo Finansów wyjaśniało pod koniec stycznia br., że zatrudnienie na określonym stanowisku, z którym związana jest praca twórcza, nie pozwala na zastosowanie 50 proc. kosztów uzyskania przychodów „automatycznie”.

Na przykładzie nauczycieli akademickich fiskus wskazał, iż koszty te mogą mieć bowiem zastosowanie wyłącznie do wynagrodzenia autora z tytułu działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalonego w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia utworu (tj. do wynagrodzenia z tytułu stworzenia dzieła).Samo zaś zakwalifikowanie nauczycieli akademickich do poszczególnych grup (określonych w art. 108 ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym) nie jest warunkiem wystarczającym do zastosowania 50 proc. kosztów uzyskania przychodów.

„W konsekwencji nowe przepisy, które weszły w życie od 2018r., nie oznaczają utraty prawa do stosowania 50 proc. kosztów uzyskania przychodów w stosunku do tych nauczycieli akademickich, tj. do pracowników naukowo-dydaktycznych, dydaktycznych i naukowych, którzy w ramach stosunku pracy tworzą dzieła objęte ochroną praw autorskich” – wyjaśniało Ministerstwo Finansów. „Natomiast nowe rozwiązania oraz wyjaśnienia Ministerstwa Finansów mogą wpływać na wyeliminowanie niezgodnego z prawem stosowania 50 proc. kosztów do wynagrodzeń nauczycieli akademickich, w sytuacji gdy nie tworzą dzieł, do których można stosować wskazaną preferencję podatkową”.

Oznaczało to ni mniej ni więcej, że choćby nie wiadomo z jak oryginalną myślą twórczą były związane ćwiczenia prowadzone przez profesora, a nawet wykłady, to jako zajęcia dydatyczne byłbyby spod ulgi wyłączone.

Powrót do przeszłości

Obecnie rząd naprawia błędy legislacyjne. Ministerstwo Finansów przygotowało projekt stosownej ustawy, która została zaakceptowana przez Radę Ministrów i powinna być szybko uchwalona przez Sejm.

Ulga podatkowa dla twórców (odliczenie 50 proc. kosztów uzyskania przychodów) będzie ponownie więc odnosić się także do działalności twórczej w obszarach: inżynierii budowlanej, tłumaczeń, gier komputerowych oraz działalności naukowej i pracy dydaktycznej prowadzonej na uczelni.

Zmiana ust. 9b w art. 22 ustawy PIT polega na nadaniu nowego brzmienia przepisu dodanego nowelizacją z dnia 27 października 2017 r. Zmiana ta porządkuje i dodaje dziedziny, w odniesieniu do których można zastosować 50 proc. koszty uzyskania przychodów. „Z uwagi na to, że dodany przepis budził wątpliwości interpretacyjne wśród przedstawicieli zawodów twórczych zaproponowano przeredagowanie i dodanie dziedzin m.in. w zakresie: inżynierii budowlanej, tłumaczeń, czy gier komputerowych”, wyjaśnia autor nowelizacji, Ministerstwo Finansów.

Co ważne, ze względu na to, że zmiany przepisów PIT są one korzystne dla podatników, będzie je można stosować z mocą wsteczną, tj. do dochodów uzyskanych (co do zasady) od 1 stycznia 2018 r.

Osoby, którym mocą aktualnie obowiązujących przepisów już wypłacono wynagrodzenie bez uwzględniania 50-proc. kosztów uzyskania przychodów, po uchwaleniu nowelizacji i jej opublikowaniu w Dzienniku Ustaw będą więc mogły wystąpić o stosowną korektę i wypłatę pobranej już zaliczki na podatek.