Ubezpieczenia społeczne ważne dla państwa i dla Ciebie
O tym jak ważne dla Ciebie są ubezpieczenia społeczne w pełni przekonasz się dopiero wtedy, gdy osiągniesz wiek emerytalny. Ale wówczas na niską emeryturę już nic nie poradzisz. O tym, jak najkorzystniej funkcjonować w obowiązkowym systemie ubezpieczeń społecznych – dla własnego dobra powinieneś myśleć już od pierwszego dnia podjęcia pracy zawodowej.
Nie chcemy oszczędzać z własnej woli
Jak wykazują badania większość przeciętnych ludzi nie oszczędzałaby na emeryturę, czy na sytuacje losowe, takie jak wypadek lub choroba, gdyby nie było powszechnego obowiązkowego systemu ubezpieczeń społecznych. Z badań „Świadomość emerytalna Polaków” opublikowanych przez profesorów Janusza Czaplińskiego i Marka Górę wynika, że aż 45 proc. respondentów opowiada się za likwidacją składki emerytalnej wpłacanej do powszechnego systemu i powiększenia o jej wysokość wynagrodzenia. Badania pokazują, że im mniejsze zarobki respondentów, tym więcej z nich „przejadłoby” w całości powiększone o składkę wynagrodzenia. Aż 19 proc. osób zarabiających do 1500 złotych tak właśnie by postąpiło. Autorzy raportu jednoznacznie stwierdzają: „Trudno o bardziej jednoznaczne potwierdzenie tego, że system powszechny, obowiązujący wszystkich jest niezbędny.”
Ubezpieczenia zapisane w Konstytucji
Ubezpieczenia społeczne to sposób, w jaki państwo chroni obywatela na wszystkich etapach jego życia. Chodzi tu o opiekę państwa nad obywatelem, kiedy ze względu na wiek nie będzie mógł pracować, także wtedy, kiedy ulegnie wypadkowi, kiedy zachoruje lub nie może pracować, ponieważ opiekuje się nowo narodzonym dzieckiem lub kiedy jest trwale niezdolny do pracy. Każdej z tych sytuacji odpowiada inne ubezpieczenie, w tym przypadku mówimy o ubezpieczeniu emerytalnym, wypadkowym, chorobowym, rentowym. O wadze ubezpieczeń społecznych świadczy fakt umieszczenia w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, w artykule 67, prawa obywateli do zabezpieczenia społecznego. W ustępie 1 czytamy: „Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego.” Art. 68 Konstytucji m.in. reguluje prawo obywateli do ochrony zdrowia.
Na ubezpieczenia społeczne składają się wszyscy pracujący
Wypłata rent, emerytur, różnego rodzaju świadczeń w czasie naszej niezdolności do pracy wymaga pieniędzy. Środki te pochodzą od wszystkich pracujących obywateli i są to składki obowiązkowe. W ten sposób powstaje system solidarności społecznej, którego zadaniem jest niwelowanie skutków różnych oczekiwanych (np. osiągnięcie wieku emerytalnego) lub niespodziewanych zdarzeń (np. choroba, wypadek).
Co by było, gdyby nie istniały ubezpieczenia społeczne? W cywilizowanym kraju to jest sytuacja niewyobrażalna. Bez środków do życia byłyby osoby niepełnosprawne, osoby przewlekle chore, a także te osoby, które nie zgromadziły odpowiedniego kapitału na swoją starość.
Płacisz niskie składki lub nie płacisz w ogóle – sam się okradasz
Jednak część z nas z własnej woli, albo w wyniku okoliczności losowych nie jest objęta wszystkimi ubezpieczeniem społecznymi. W takiej sytuacji mogą być osoby, które pracują na podstawie umów o dzieło, od których nie odprowadzano składek zdrowotnych, czy też składek emerytalnych. Jeśli następnie, w wieku 30 albo 40 lat, zaczniemy opłacać składki na ubezpieczenie społeczne, to może się okazać, że nasza przyszła emerytura będzie bardzo niska.
Tak będzie, ponieważ obecny system emerytalny jest skonstruowany w ten sposób, że przyszła emerytura jest uzależniona od przekazanych przez Ciebie składek do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych i do systemu Otwartych Funduszy Emerytalnych, na indywidualne konta. Mówiąc krótko, im więcej uzbierasz, tym wyższa będzie Twoja emerytura.
W szczególnej sytuacji są samozatrudnieni, z których większość odprowadza najmniejszą, zgodną z prawem składkę na ubezpieczenie społeczne. W efekcie dzisiaj ich zarobki są wyższe, ale w przyszłości ich emerytura będzie na minimalnym poziomie. Zdarza się też, że na początku prowadzenia działalności gospodarczej przedsiębiorcy korzystają z czasowego zwolnienia z płacenia pełnych składek ubezpieczeniowych lub w okresie dekoniunktury zawieszają na jakiś czas prowadzenie działalności gospodarczej. Płacenie minimalnej składki czy chwilowe zawieszenie jej płacenia, to w istocie okradanie samego siebie. Efektem będzie „głodowa” emerytura.
