To już koniec unijnego dopalacza?
W analizie przeprowadzonej dwa lata temu zwróciliśmy uwagę, iż z poszczególnych programów operacyjnych w największym stopniu na projekty budowlane przeznaczone są środki w ramach programu Infrastruktura i Środowisko. Podczas poprzedniej unijnej perspektywy finansowej, w latach 2010-2015 dynamika wartości wniosków o płatność w tym programie operacyjnym wykazywała wysoką korelację z tempem wzrostu produkcji budowlano-montażowej, w tym w segmencie obiektów inżynierii lądowej i wodnej. Na podstawie doświadczeń związanych z absorpcją środków w ramach perspektywy finansowej 2007-2013 można zauważyć, że szczyt dynamiki wartości wniosków o płatność w ramach programu operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, jak również dynamiki produkcji budowlano-montażowej przypadał na 2011 r., czyli piąty rok trwania perspektywy. Przedstawiliśmy wówczas prognozę, iż absorpcja środków w ramach obecnej perspektywy finansowej będzie miała podobny przebieg. Na tej podstawie wnioskowaliśmy, że tempo absorpcji środków unijnych będzie najprawdopodobniej najszybsze w 2018 r. Stanowiło to podstawę do sformułowania scenariusza, w którym dynamiki inwestycji publicznych oraz produkcji budowlano-montażowej zwiększą się w 2018 r. w porównaniu do 2017 r. Jednocześnie oczekiwaliśmy, że boom w inwestycjach infrastrukturalnych zakończy się na przełomie lat 2018-2019.
Czytaj także: Polskie firmy mogą liczyć na większe wsparcie z następnego budżetu UE >>>
Szybki wzrost produkcji budowlano-montażowej w 2018 r.
Patrząc ex-post, zarysowany przez nas scenariusz zmaterializował się zgodnie z naszymi oczekiwaniami. Dynamika wartości wniosków o płatność w ramach dofinansowania unijnego wyraźnie zwiększyła się w II kw. 2018 r. i utrzymywała się na podwyższonym poziomie przez cały ubiegły rok. Z kolei dynamika produkcji budowlano-montażowej osiągnęła maksimum lokalne w I poł. 2018 r. a następnie utrzymywała się w lekkim trendzie spadkowym. Szybki wzrost produkcji budowlano-montażowej w 2018 r. był spowodowany w znacznym stopniu inwestycyjną „górką” w jednostkach samorządu terytorialnego związaną z wyborami samorządowymi.
Spowolnieniem tempa absorpcji środków unijnych
Uważamy, że w latach 2019-2020 będziemy mieli do czynienia ze spowolnieniem tempa absorpcji środków unijnych, zmniejszeniem dynamiki produkcji budowlanej oraz spadkiem dynamiki inwestycji jednostek samorządu terytorialnego.
Na taki rozwój wydarzeń wskazuje wartość umów o dofinansowanie unijne w relacji do PKB. Wskaźnik ten,wykazujący własności wyprzedzające w stosunku do tempa wzrostu inwestycji JST i publicznych nakładów na środki trwałe, utrzymywał się bowiem w trendzie spadkowym w ostatnich kwartałach (por. wykres). Taka tendencja byłaby również zgodna z profilem absorpcji środków unijnych w ramach poprzedniej perspektywy.
Uważamy, że napędzana przez zwiększoną absorpcję środków unijnych aktywność inwestycyjna sektora publicznego oddziaływała również w kierunku szybszego tempa wzrostu nakładów na środki trwałe w przedsiębiorstwach. W warunkach utrzymującego się wysokiego stopnia wykorzystania mocy wytwórczych, zwiększony popyt ze strony sektora publicznego przyczynia się do wzrostu nakładów inwestycyjnych firm w celu zwiększenia możliwości produkcyjnych. Zgodnie z wynikami naszej analizy, wspomniana zależność (tzw. efekt popytowy) w największym stopniu materializuje się w przypadku branż przemysłu powiązanych pośrednio lub bezpośrednio z obsługą projektów budowlanych. Przyspieszenie inwestycji firm obserwowane jest zazwyczaj z opóźnieniem kilku kwartałów w stosunku do zmian dynamiki publicznych nakładów na środki trwałe. Uważamy, że wyraźne przyspieszenie inwestycji krajowych firm prywatnych w I kw. było częściowo spowodowane przez efekt popytowy. Przedstawione powyżej zależności oznaczają również, że oczekiwane przez nas w horyzoncie kilku kwartałów obniżenie aktywności inwestycyjnej w sektorze publicznym pociągnie za sobą również spowolnienie inwestycji przedsiębiorstw.
Przedsiębiorstwa będą decydować się na zwiększanie nakładów inwestycyjnych
Zarysowane powyżej tendencje stanowią wsparcie dla naszego scenariusza kształtowania się inwestycji ogółem. Uważamy, że mimo wyraźnego pogorszenia koniunktury u głównych partnerów handlowych Polski, przedsiębiorstwa, w odpowiedzi na wciąż wysoki stopień wykorzystania mocy wytwórczych i szybki wzrost popytu krajowego, będą decydować się na zwiększanie nakładów inwestycyjnych. Jednocześnie oczekujemy stopniowego spowolnienia wzrostu publicznych nakładów brutto na środki trwałe. W rezultacie – po uwzględnieniu tych przeciwstawnych tendencji – prognozujemy, że tempo wzrostu inwestycji ogółem będzie równe 8,8% r/r średniorocznie w 2019 r. wobec 8,7% w 2018 r. W 2020 r. wraz ze spowolnieniem inwestycji w obu segmentach, dynamika nakładów brutto na środki trwałe ogółem obniży się do 4,9% r/r.
