Temat numeru: Wpisane w działalność

Mariusz Lipski

Wszelkie błędy w tym zakresie mają przełożenie nie tylko na bilans, rachunek wyników czy generowane przepływy firmy, lecz także na związanych z nią interesariuszy: właścicieli, kontrahentów handlowych i instytucje finansowe. Obszarem z zakresu zarządzania skarbem w przedsiębiorstwie, którego znaczenie od dłuższego czasu w Polsce wzrasta, a jak dowodzą doświadczenia ostatnich miesięcy nie zawsze poświęca mu się wystarczająco wiele uwagi, jest proces zarządzania ryzykiem walutowym (określanym również jako ryzyko kursowe).

Jak podaje Główny Urząd Statystyczny, w pierwszych trzech kwartałach 2008 r. 49 proc. przedsiębiorstw zatrudniających co najmniej 50 osób uzyskało przychody z tytułu eksportu. Poziom sprzedaży eksportowej był po 9 miesiącach 2008 r. wyższy o 8,6 proc. niż rok wcześniej, a jej udział w przychodach ze sprzedaży firm wyniósł 19,8 proc. Dane te dowodzą istoty i skali zjawiska.

Wahające się kursy

Ryzyko walutowe jest jedną z licznych form ryzyka, na jakie narażone jest w swojej działalności przedsiębiorstwo. Ekspozycja kursu walutowego stanowi miarę potencjalnych zmian w rentowności, przepływach pieniężnych netto oraz wartości rynkowej firmy spowodowanych zmianą w kursach walut. Kluczowym zadaniem osób odpowiedzialnych za ten obszar jest jej pomiar i zarządzanie nim w taki sposób, by maksymalizować przepływy pieniężne netto, rentowność i wartość rynkową firmy.

Dużą w tym rolę odgrywa zarząd przedsiębiorstwa, konieczne jest też dobranie stosownych procedur. Podstawowym zadaniem kierownictwa firmy narażonej na ryzyko walutowe i wykazującej chęć zarządzania nim jest zdefiniowanie sposobu podejścia do polityki walutowej oraz określenie zadań działu zajmującego się zarządzaniem ekspozycją walutową. Stąd niezbędne jest zdefiniowanie:

• listy instrumentów możliwych do stosowania,
• maksymalnej kwoty otwartych pozycji,
• maksymalnego terminu zapadalności transakcji,
• osób uprawnionych do zawierania transakcji,
• formuły raportowania do przełożonych.

Opierając się na definicji i rodzajach ryzyka, prognozie przepływów pieniężnych i walutowej, przedsiębiorstwo może zdecydować się na odpowiednie strategie zabezpieczające z użyciem instrumentów bankowych. Jednak dopiero wtedy, kiedy wyczerpano możliwości tzw. zabezpieczenia naturalnego. W przypadku pojedynczej transakcji ryzyko walutowe zaczyna występować, gdy zostanie ustalona cena za towar i nie można już wkalkulować ruchów kursu walutowego w cenę produktu. Kończy się z chwilą otrzymania od wierzyciela firmy zapłaty za towar lub usługę lub zapłaceniu dostawcy.

Zarząd musi przy tym zagwarantować, że pomiar oraz percepcja ryzyka, rozłożenie odpowiedzialności oraz ocena efektów działalności przedsiębiorstwa są ze sobą kompatybilne. Ważna jest kolejność priorytetów, a więc władze finansowe, operacyjne i najwyższego szczebla w firmie muszą podjąć decyzję, które strategie ...