Temat numeru | OBSŁUGA GOTÓWKI | System funkcjonujący w Polsce

Dr Artur Piątkowski
Autor pierwszej w Polsce rozprawy doktorskiej poruszającej tematykę zarządzania logistyką obrotu gotówkowego. Wykładowca na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego oraz na prywatnych uczelniach.
apiatkowski@wz.uw.edu.pl

Problematyką zarządzania logistyką obrotu gotówkowego coraz bardziej interesują się zagraniczni naukowcy. W Polsce, niestety, obszar ten wciąż jest mało rozpoznany i wymaga dokładnego zbadania. Kwestią tą zająłem się w swej rozprawie doktorskiej „Zarządzanie logistyką obrotu gotówkowego w Polsce”, napisanej pod kierunkiem prof. dr. hab. Andrzeja Jasińskiego oraz dr. hab. Jakuba Górki. Głównym jej celem było opracowanie modelu zarządzania procesami logistycznymi w łańcuchu dostaw gotówki. Praktyczne jego wykorzystanie, a opiera się on na kluczowych innowacjach organizacyjno-technicznych, pozwala usprawnić system obrotu gotówki w Polsce – a to dzięki poprawie poziomu przepływu informacji i współpracy, jakości gotówki i bezpieczeństwa obrotu, a także standaryzacji procesów. Projekt doktorski został wsparty przez Polską Organizację Firm Obsługi Gotówki oraz Związek Banków Polskich.

Studium przypadku – badania empiryczne

Część empiryczna rozprawy została podzielona na dwa etapy. Głównym celem pierwszego z nich było opracowanie studium przypadku wybranej organizacji z branży CIT. Jego wyniki zostały wykorzystane do konstrukcji kwestionariusza ankietowego, stanowiącego główne narzędzie w drugim etapie badań empirycznych. Formularz rozesłano do kluczowych uczestników polskiego systemu obrotu gotówki. Wyniki obydwu etapów badań posłużyły za podstawę dla opracowania modelu zarządzania logistyką obrotu gotówkowego w Polsce.

W Polsce działa pięć głównych organizacji, zajmujących się logistyką obrotu gotówkowego. Są to: Impel Cash Solutions, Konsalnet Cash Management, Solid MCG, Bank PKO BP oraz Poczta Polska. Odpowiadają one za około 99% procesów logistycznych w tym segmencie. Każdy z tych podmiotów posiada w swojej strukturze organizacyjnej centra obsługi gotówki (COG), które odpowiadają za liczenie, sortowanie, pakowanie i magazynowanie gotówki oraz sporządzanie raportów i zestawień z prowadzonych operacji. Dodatkowo w centrach obsługi gotówki następuje kontrola jakości banknotów i monet oraz ich księgowanie na rachunkach.

Pierwszy etap badań empirycznych odbył się w wybranym centrum obsługi gotówki na terenie Warszawy, będącym częścią jednej z firm CIT. Z uwagi na wrażliwość informacji dane tej firmy zostały utajnione. Podczas projektu badawczego pracowałem w centrum i wykonywałem powierzone zadania związane z obsługą gotówki, równolegle zaś prowadziłem analizy. Badanie było jawne – wszystkie osoby, z którymi wykonywałem powierzoną pracę wiedziały o prowadzonym projekcie. Wykorzystałem następujące metody badawcze: obserwacje nieuczestniczące i uczestniczące, analizę dokumentów organizacyjnych (np. księga COG) oraz krótkie wywiady z pracownikami.

Wybrane wnioski z opracowanego studium przypadku

Prowadzenie badań oraz praca w centrum obsługi gotówki (tzw. praca na pierwszym froncie cash processingu) była wymagającym doświadczeniem. Praca odbywała się na nocne zmiany, na każdym stanowisku trzeba było być skoncentrowanym, gdyż chwila rozkojarzenia mogła spowodować trudne do naprawienia komplikacje. Gotówka była towarem pracochłonnym i specyficznym (brudne banknoty, ciężki bilon). Odpowiedzialność na każdym stanowisku była wysoka, a stres pogłębiała wszechobecna presja czasu. Generalnie możliwość przeprowadzenia badań od wewnątrz organizacji była jednak unikatowym i cennym doświadczeniem.