Maria Dunin-Wąsowicz

Światowy system walutowy od zawsze wyróżniają dwie ważne cechy: hierarchia i powiązania finansowe. Ten pieniądz jest najsilniejszy w systemie, którego zasoby rezerwowe i wartość w obiegu są najwyższe, a powiązania finansowania między państwami obie te cechy wzmacniają lub osłabiają. Dolar amerykański, pozostający w obiegu od 1794 r., jest jedynym pieniądzem, który od ponad osiemdziesięciu lat dominuje w światowych rezerwach walutowych, stanowiąc blisko 80% ich struktury.

Kiedy mówimy bank centralny, to niemal automatycznie mamy na myśli takie jego funkcje, jak ochrona stabilności cen, przeciwdziałanie inflacji i zapewnienie sprawnego funkcjonowania systemu płatniczego w państwie. Dziś jednak jego rola się zmienia.

Handel międzynarodowy jest kluczem do stabilności politycznej i dobrobytu państw. Ta ważna teza, która brzmi niemal jak truizm, wciąż musi być udowadniana. Zbyt często bowiem zapomina się, że globalny rynek jest strukturą elastyczną, a więc wymagającą nieustannych i błyskawicznych dostosowań, aby pokonać nowe ryzyka pojawiające się we wzajemnym handlu. Jednym z jego zasadniczych celów jest zachowanie bezpieczeństwa żywnościowego.

Pierwsza ćwiartka XXI  w. powoli kończy się i czas, by myśleć o wyzwaniach na półwiecze. Jak może wyglądać gospodarka światowa w 2050 r? Które państwa znajdą się wśród potęg światowych? Czy ludzkość oswoi kosmos tak, jak to uczyniła z powietrzną przestrzenią okołoziemską? Przyspieszenie myśli ekonomicznej wraz z rozwojem techniki podpowiadają, że odpowiedzi na te pytania mogą być zaskakująco proste. Podejście to potwierdza również spojrzenie wstecz na wyobrażenia filozofów z XIX w. o możliwych dokonaniach w przyszłości.

W minionym roku globalny dochód netto sektora bankowego na świecie sięgnął 1,4 bln USD, co oznacza wzrost o 0,1 bln USD w porównaniu z 2022 r. Zwyżka, największa w ciągu dekady, była możliwa przede wszystkim dzięki wyższym stopom procentowym, zapewniającym również powiększenie zwrotu z kapitału własnego.

W minionych 20 latach wartość handlu towarami rolno-spożywczymi wzrosła czterokrotnie. Głównymi jego centrami są Europa, Rosja, Środkowa Azja oraz nadal Ukraina, której silnej pozycji eksportera żywności wojna, jak dotąd, nie zniszczyła. Konkurencja jednak nie zasypia gruszek w popiele.

Prognozy inflacyjne na rok 2024 przypominają talię kart: każda mówi co innego o tej samej grze. Z szacunków części ekonomistów wynika, że światu zagraża długotrwała i raczej wysoka inflacja. Są też badania, które wykazują, że inflacja jest w odwrocie, weszła bowiem w znacznie szybszy cykl spowalniania niż oczekiwano dwa lata temu.

Mówi się o nich „struktura równoległa” albo „banki równoległe”, chociaż jeszcze stosunkowo niedawno były strukturami lub bankami nielegalnymi. Cechę legalności zyskały dzięki nowojorskiemu ekonomiście Paulowi McCulleyowi, który podczas konferencji banku federalnego w Kansas City w 2007 r. nazwał w ten sposób niebankowe instytucje, czyli parabanki, które „znajdują się procesie przygotowania” do zdobycia statusu banku.

Boże Narodzenie. Czas na prezenty. We współczesnym świecie pełnym informatyki i sztucznej inteligencji można sobie wyobrazić, że nawet banki mają duszę i potrafią włożyć do skarpety Świętego Mikołaja to, o czym marzymy – myśląc choćby o ich strategii biznesowej w dziedzinie cyfryzacji. Co zatem moglibyśmy, a może nawet – możemy, dostać od banków pod choinkę?

Zrozumienie problemów związanych z wojną to jedno z kluczowych wyzwań współczesności. Jednym z nich jest zagadnienie korzyści i zysków wojennych, które czerpią państwa i społeczeństwa na równi z anonimowym spekulantem. Teza może kontrowersyjna, ale analiza ekonomiczna powinna brać pod uwagę i taki aspekt wojennych wydarzeń.

Brytyjczycy w ostatnich latach zdecydowanie zatracili poczucie rzeczywistości. Od lat 70. XX w. kręcili nosem na wszystko, co działo się z państwem i w końcu wymyślili, że najlepszym lekarstwem na anglosaskie zło będzie brexit. Czy rzeczywiście mieli rację?

Ten jeden z postkomunistycznych krajów już w połowie lat 80. XX w. dołączył do grona państw otwartych. Pierwszym ruchem w tym kierunku była likwidacja kontroli granicznej dla ruchu turystycznego. Relacje polityczne i gospodarcze tego mini państwa z Unią Europejską budowały się jednak powoli i z namysłem.

Historia powstawania, rozwoju i upadku państw dowodzi, że ludzie domagają się od nich w równym stopniu bezpieczeństwa i wolności, co liberalizmu gospodarczego. Mówiąc inaczej, społeczeństwa są przekonane, że po to akceptują państwa, by ich rządy właściwie regulowały życie wolnych i odpowiedzialnych jednostek, będących ich obywatelami. Widziany z tego punktu widzenia liberalizm gospodarczy zajmuje najwyższe miejsce na liście wartości niezbędnych do należytego funkcjonowania społeczeństw.

Światowe zadłużenie państw z końcem 2022 r. sięgnęło 300 bilionów USD. To odpowiednik 349% globalnego PKB. Dane przedstawione przez Standard & Poor’s potwierdzają, że na każdego spośród 7,8 mld ludzi żyjących na świecie przypada zadłużenie w kwocie ok. 12 tys. USD.

Nieczęsto zdarza się, by główne instytucje międzynarodowe radykalnie różniły się w swoich prognozach co do przyszłych perspektyw dla światowej gospodarki. Tymczasem właśnie tak jest. Różnice projekcji dotyczą miejsc, które będą objęte recesją w 2023 r., jej nasilenia oraz długości trwania.

Nieco ponad 21 lat temu,1 stycznia 2002 r., euro zostało drugą walutą rezerwową na świecie. Ten historyczny moment był komentowany na wiele sposobów i przez wiele ważnych osobistości.

Utrzymanie równowagi fiskalnej przez większość państw członkowskich Unii Europejskiej przez wiele lat drugiej połowy XX w. wydawało się nieosiągalne. A jednak wraz koncepcją utworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej z końca lat 80. rządy postanowiły podjąć wysiłek, by zmienić sytuację.

Rosja nęka zbrojnie Ukrainę co najmniej od 2014 r. Obecny etap działań Rosjan rozpoczął się 24 lutego 2022 r. Już w początkach agresji było oczywiste, że każdy jej dzień okaże się nadzwyczaj kosztowny – tak dla obu uczestników wojny, jak i większości państw na świecie.

Członkostwo w Unii Europejskiej jest wartością samą w sobie i zapewne dlatego społeczeństwa państw UE zasadniczo nie dokonują pogłębionych analiz tej kwestii. Czasem jednak zauważa się, że ta organizacja wiele obiecuje swoim członkom, jednak są problemy z realizacją tych obietnic. Jak jak to czasem ujmuje się w slangu europejskim, Unia nie „dostarcza dóbr publicznych” w odpowiednim stopniu, ponieważ nie dysponuje odpowiednimi kompetencjami.

Polityka handlowa jest jednym z ważniejszych komponentów polityki zagranicznej Unii Europejskiej. Znaczenie tej aktywności, wyrażającej jednocześnie stosunek UE do koncepcji strategicznej autonomii, podkreślają jej liczne dwustronne umowy handlowe. Negocjacje w sprawie najnowszej umowy między Unią a Nową Zelandią zostały zakończone 30 czerwca br.

Zmienia się standard polityki informacyjnej banków centralnych. Trzy dekady temu lakoniczne i krótkie wystąpienia Hansa Tietmayera przedstawiające decyzje ówczesnych władz Bundesbanku, którego był szefem w latach 1992-1999, stanowiły swoisty wzorzec z Sèvres. Nie jest wykluczone, że Tietmayer na swój sposób realizował zalecenia Montagu Normana, szefa Banku Anglii w latach 1920-1944, który zasady polityki informacyjnej zamykał w czterech słowach: „Żadnych tłumaczeń, żadnych usprawiedliwień”.

Tymi właśnie słowami Margaret Thatcher zwróciła się do swoich generałów, informując ich o wybuchu wojny na Falklandach w 1981 r. Od razu też dodała, jak na potężną panią premier przystało, „…to musimy w tej wojnie zwyciężyć”.

Rosja rozpoczęła wojnę z Ukrainą w szczególnym okresie dla Unii Europejskiej: 1 stycznia 2022 r. euro, wspólny pieniądz dla 19 państw, rozpoczął swój dwudziesty pierwszy rok funkcjonowania. Inwazja odsunęła to ważne wydarzenie w historii Europy na margines wszelkich debat.