Światowe Forum Gospodarki o Obiegu Zamkniętym – wnioski dla Europy i Polski

aleBank.pl: Uczestniczył Pan World Circular Economy Forum w Helsinkach. Jak przekaz płynie z Helsinek?

Forum wysłało jasny sygnał, że Unia Europejska powinna objąć przywództwo transformacji w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym. Że obecny system ekonomiczny jest niezrównoważony i w miarę wzrostu ludności na świecie i – w konsekwencji – wielkości konsumpcji, zaczną się problemy.

Bardzo wyraźnie powiedziała to Laura Tuck, Wice-Prezydent ds. Zrównoważonego Rozwoju w Banku Światowym, która mówiła, że nauka krzyczy do nas, że obecny model wzrostu jest niezrównoważony, że trzeba zmienić polityki, aby po pierwsze nie zachęcały one do nadmiernej konsumpcji, a po drugie, by w rachunkach ekonomicznych uwzględniano wartość dóbr naturalnych, takich jak: powietrze, ziemia i woda.

Będzie przyspieszenie?

Wydaje mi się, że tak. Forum zgromadziło 2200 delegatów z całego świata, liderów biznesu, polityki, naukowców i innowatorów. A ze sceny i w kuluarach słychać było, że czas na działania. Że sfera ideologiczna i koncepcyjna jest już opracowana, że teraz pora na instrumenty, mierniki i wdrażanie.

Symptomatyczne było przemówienie Hansa Bruyninckx’a, Dyrektora Wykonawczego European Environment Agency, który swoje charyzmatyczne wystąpienie na zamknięcie Forum zatytułował „The urgency for action” (Konieczność działania). Jest szansa, że fińska prezydencja w Radzie Unii Europejskiej również doda nowej dynamiki.

Kto z Polski uczestniczył w Forum?

Była liczna reprezentacja polskiego przemysłu, a konkretnie największych grup przemysłowych z Polski. To pokazuje, że temat gospodarki o obiegu zamkniętym jest aktualny również w Polsce i jest istotny dla biznesu.

Byli też przedstawiciele administracji publicznej – Ministerstwa Środowiska i Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej – świata nauki i organizacji pozarządowych, projektanci.

Skąd takie zainteresowanie Forum?

Tranformacja w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym stwarza dla przedsiębiorstw szanse, ale również zagrożenia. Aktywny udział w tym procesie świadczy o dojrzałości strategicznej firm.

Dla przykładu: obecnie podejmuje się działania ograniczające ilości plastiku w gospodarce. Firmy chemiczne produkujące tworzywa muszą szukać alternatyw, w tym na przykład możliwości produkowania tworzyw z zasobów odnawialnych. W przeciwnym razie za kilka lat mogą mieć problemy.

Z drugiej strony to szansa dla firm prowadzących prace badawczo-rozwojowe na wypracowanie rozwiązań i produktów stanowiących źródło przewagi konkurencyjnej w nowych realiach. Tych szans jest znacznie więcej – rosnące znaczenia platform economy i sharing economy, to nisza dla firm oferujących rozwiązania dla tych nowych modeli biznesowych. Firmy informatyczne dostarczające rozwiązania dla zrównoważonego designu oraz optymalizacji procesów i zużycia zasobów także mają przed sobą możliwości.

Wielu przedsiębiorców zastanawia się, skąd wziąć na to pieniądze?

Tutaj jest dobra wiadomość. Jesienią planowana jest kolejna runda aplikacyjna do programu Horizon2020 i na projekty w obszarze gospodarki o obiegu zamkniętym przewidziane są spore kwoty.

W Horizon2020 warunkiem jest, aby projekty zgłaszały konsorcja składające się z podmiotów z co najmniej dwóch krajów członkowskich. Takim potencjalnym partnerem dla polskich przedsiębiorstw jest Centrum Badawcze VTT z Finlandii, prowadzące zaawansowane prace w obszarze np. paliw odnawialnych, bio-tworzyw (tworzyw z surowców odnawialnych) czy tekstyliów z surowców odbnawialnych. Centrum to jest atrakcyjnym partnerem również dlatego, że ma doświadczenie w realizacji projektów w programie Horizon2020.

W trakcie Forum odwiedziliśmy VTT Bioruukki Pilot Center, ośrodek w którym trwają prace badawcze i odbywa się testowa produkcja tworzyw i materiałów z surowców odnawialnych i wtórnych. Mogliśmy zobaczyć ekwiwalent styropianu i innych opakowań wyprodukowanych z celulozy, buty z materiałów odnawialnych, a nawet suknię balową wykonaną z recyklingowanych produktów bawełnianych.

Pamiętajmy też, że już niedługo rozpoczyna się nowa perspektywa finansowa 2021-2027 w Unii Europejskiej. Treść projektu rozporządzenia Parlamentu Europejskiejgo i Rady wskazuje na to, że circular economy będzie jednym z priorytetowych kierunków dystrybucji środków.

Na przestrzeni ostatnich lat Finlandia organizuje Forum już po raz drugi. W 2017 Forum odbyło się w Finlandii, w ubiegłym roku w Japonii, w tym roku ponownie w Finlandii. Dlaczego?

Myślę, że to wyraz uznania dla zaawansowania prac nad circular economy w tym kraju. To właśnie Finlandia jako pierwsza w 2016 roku opublikowała krajową mapę drogową w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym, Finlandia przygotowała katalog firm dostarczających produkty i rozwiązania dla gospodarki o obiegu zamkniętym, wreszcie fińskie centrum badawcze VTT prowadzi bardzo zaawansowane prace nad paliwami i materiałami ze źródeł odnawialnych i surowców wtórnych.

Finlandia za dwa tygodnie obejmuje Prezydencję w Radzie Unii Europejskiej. Czy temat circular economy przyspieszy?

Niewątpliwie gospodarka o obiegu zamkniętym to temat ważny dla fińskiego rządu. Wyraża się to w opublikowanym niedawno programie nowego fińskiego rządu, gdzie słowo circular economy pojawia się 34 razy. Poprzedni minister środowiska, na zakończenie ubiegłorocznego Forum w Japonii zapowiadał, że Finlandia wykorzysta prezydencję w UE do promocji circular economy. I wiele wskazuje, że tak właśnie będzie.

Kilka tygodni temu na stronie fińskiej Prezydencji opublikowano informacje na temat przygotowań i okazało się, że Finowie mają kilka niestandardowych pomysłów, aby pokazać wagę zrównoważonego rozwoju i circular economy w trakcie przewodzenia pracom Unii.

Tak, dla przykładu – delegaci nie będą otrzymywać prezentów (zwykle były to apaszki lub krawaty), a oszczędności z tego tytułu przeznaczone będą na sfinansowanie emisji gazów cieplarnianych spowodowanych lotami do Helsinek i Brukseli w trakcie Prezydencji.

Wiele spotkań przygotowawczych odbywa się za pośrednictwem telekonferencji, bez konieczności podróżowania. Wydarzenia fińskiej Prezydencji będą się odbywać w centralnym punkcie Helsinek, tak aby delegaci, uczestnicy i media mogli przychodzić pieszo, przyjeżdżać na rowerach miejskich lub transportem publicznym.

Mogę Państwu zdradzić, że Finlandia chce podkreślić znaczenie circular economy poprzez maksymalną redukcję materiałów drukowanych i plastiku. Zamiast nich używać aplikacji cyfrowych i innowacyjnych produktów.

Nawet logo Prezydencji pochodzi… z recyklingu. To lekko odświeżone logo z poprzedniej fińskiej prezentacji, która miała miejsce w 2006 roku. Ma to być przekaz pokazujący znaczenie recyklingu i ponownego używania zasobów.

Te pomysły pokazują, że zrównoważony rozwój to nie tylko górnolotne idee i słowa, ale, że można je urzeczywistniać w codziennym życiu, i mogą mieć wymiar praktyczny nawet w czasie Prezydencji.

Więcej informacji o WCEF2019 tutaj

Piotr Hajdecki jest starszym doradcą w biurze Business Finland w Warszawie. Jest prawnikiem i ekonomistą. Wykłada na warszawskiej SGH, gdzie prowadzi zajęcia na studiach podyplomowych „Economic Diplomacy”.