Strefa VIP: Spacerując po Bankowej – O edukacji ekonomicznej rozważania Andrew Carnegie

Przemysław Wiśniewski
Motto: „W obliczu nadchodzącego bardzo silnego wiatru większość ludzi buduje schrony, aby przetrwać nawałnicę, nieliczni chcą wybudować silne wiatraki.”

Gwiazdy mówią, że ten, kto urodził się 25 listopada, nie znosi niesprawiedliwości. Wymiana myśli z innymi i komunikacja ze światem jest mu potrzebna, gdyż wsłuchuje się nieustannie w szmer swego otoczenia. Nie może również patrzeć spokojnie na cierpienia innych ludzi, a jego pierwszym odruchem jest zawsze chęć ulżenia im, na co nie szczędzi swego czasu i środków. Niestety, jego dobroć i szlachetność najczęściej odpłacona zostaje niewdzięcznością. Sprawia mu to przykrość i napełnia serce goryczą.

Owego 25 listopada roku 1835 w Dunfermline w Szkocji przyszedł na świat Andrew Carnegie. Miał 12 lat, gdy rodzice zdecydowali się emigrować do Stanów Zjednoczonych. Osiedli w Pensylwanii. Młody Andrew rozpoczął swą karierę od pracy w przędzalni bawełny, następnie został roznosicielem telegramów. Gdy miał 17 lat, wykształcił się na operatora-telegrafistę, a w rok później został urzędnikiem telegrafu linii Pensylwania – Railroad. W okresie wojny secesyjnej pomagał organizować łączność telegraficzną oraz dostawy szyn kolejowych dla armii Unii. Przewidywał, że zapotrzebowanie na stal będzie w następnych dziesięcioleciach wzrastać. W latach 80. IXX wieku jego stalownie przyniosły miliony dolarów dochodu. W 1892 r. połączył trzy największe w koncern Carnegie Steel Company. Jego sukces finansowy był możliwy dzięki zmysłowi inwestycyjnemu i umiejętności doboru pracowników. Nawet w okresach kryzysów gospodarczych (1873-1879 i 1883), gdy większość firm odnotowywała poważne straty lub wręcz upadała, Carnegie rozwijał swoje interesy z niezmiennym powodzeniem. Jego majątek obliczano na ponad 500 milionów dolarów.

Nowe myślenie

Ktoś kiedyś o nim powiedział, że „przybył do kraju drewnianych miast…, a opuścił państwo ze stali”. Strategia działania, którą przyjął ambitny Szkot, oznaczała całkowitą zmianę dotychczasowej perspektywy. Jego koncepcja polegała na zmianie świadomości obywateli Stanów Zjednoczonych. Nie kupowano już produktu zwanego stalą, lecz miliony Amerykanów uczestniczyło w misji polegającej na poprawie standardu życia w swoim kraju! Powstała i upowszechniała się nowa idea, nowa ideologia dla tych tysięcy i milionów, którzy uczestniczyli w owej misji. Jeśli jest idea, to warto i należy stworzyć taki system edukacyjny, który by dostarczał niezbędnej wiedzy, jak działać, by ów standard podnosić. Potrzebny był program dla milionów.

Na spotkaniu ze studentami w Union College, w styczniu 1895 r., Carnegie stwierdził, że modą jest nazywać ubóstwo złem i mnożą się okrzyki, co bardziej zapalczywych: „Znieście ubóstwo!”. „Znieście zbytek, jeżeli wam się podoba, ale zostawcie grunt, na którym wyrastają wszystkie cnoty, co jest cenne w charakterze ludzkim” – odpowiadał Carnegie.

Poszukiwanie moralności w działaniu

Już Arystoteles, zajmując się ekonomiką, potępił tę część zwaną chrematisike, której ...