Strefa VIP: Polarny archipelag

Aleksander Z. Rawski

Borge, jasnowłosy rybak z Moskenesoy, już w połowie roku z niecierpliwością czeka na nadejście stycznia, kiedy rozpoczyna się główny sezon połowowy na dorsza. To wyjątkowe zjawisko na archipelagu Lofoty. W przeszłości w połowach uczestniczyło nawet sześć tysięcy kutrów i ponad trzydzieści tysięcy rybaków. Obecnie na morzu pracuje ok. dwóch tysięcy osób. Gigantyczne ławice ryb przypływają z Morza Barentsa. Łatwo dają pochwycić się w sieci. Nie trzeba wypływać daleko od brzegu, żeby napełnić wszystkie skrzynki na kutrze. Dorsze są nieodłącznym elementem krajobrazu wysp. W pobliżu portów, na setkach hektarów, ustawia się drewniane, tradycyjne konstrukcje na których suszą się ich tusze. Zazwyczaj mają 40-60 cm długości. Po dwóch miesiącach białe mięso dorsza zmienia się w jakby uschnięty konar – sztokfisz. Wysuszony w ten sposób dorsz jest tak twardy, że można nim jak młotkiem przybijać gwoździe. Sztokfisza udaje się przekroić tylko piłą.

W podróży z Juliuszem Verne

Na Lofoty nie przyjeżdża się po kolejną warstwę opalenizny, wielogodzinne moczenie w słonej wodzie czy dla uprawiania morskich sportów. Raczej dla przyrody dalekiej północy, różnorodności krajobrazów, krystalicznego powietrze, turkusowo-zielonej wody, stromych fiordów, nocy i dnia polarnego oraz… wszechobecnych ciszy i spokoju. Wykopaliska archeologiczne wskazują, ze pierwsi osadnicy pojawili się tu sześć tysięcy lat temu. Rozwój wysp nastąpił jednak dopiero w epoce wikingów. Panujący w XII w. król Oystein docenił je na tyle, że w 1103 r. zbudowano tam kościół, a siedemnaście lat potem rorbuer, czyli drewniane domki, w których rybacy mogli spędzić zimę. W XIX w. wyspy odwiedzili pisarze: Allan Poe i Juliusz Verne. Ślady ich podróży można spotkać w noweli „Rękopis znaleziony w butli” oraz w powieści „20 tysięcy mil podmorskiej żeglugi”.

Wystarczą trzy, cztery dni, aby bez pośpiechu dotrzeć do najbardziej malowniczych zakątków archipelagu. Sprzyja temu doskonale rozwinięta sieć drogowa, dobrze i czytelnie oznakowana. Wytrawni wędrowcy podróż na Lofoty rozpoczną w Tore (Szwecja), gdzie ma początek prowadząca przez archipelag szosa E10. Jadąc nią, krąg polarny przekroczymy w okolicach Joomokk (Laponia). Następnie miniemy miasto Narwik, słynne z walk w czasie II wojny światowej, w których brali udział polscy żołnierze, i ze stałego lądu, wiszącym mostem, wjedziemy na północną część wcześniejszego archipelagu – Vesteralen. Potem kierujemy się w stronę Andenes – najbardziej na północ wysuniętego portu tych wysp – gdzie czeka nas promowa przeprawa.

Górzyste wyspy archipelagu Lofoty tworzą wynurzającą się z Morza Norweskiego, poszarpaną sztormami granitową barierę. Niemal pionowe ściany, zaczynające się niekiedy na poziomie morza, poprzecinane fiordami, osiągają 1161 m n.p.m. Osiedla skupione są na wybrzeżach, sprawiają wrażenie sennych i pustych. ...