Strefa VIP: Jak uratować media publiczne?

Czy polski rząd ma prawny obowiązek znaleźć sposób na rozwiązanie problemów finansowych mediów publicznych?

{module BanerB1}

– Zgodnie ze standardami Rady Europy, uznawanymi zwłaszcza w procesie akcesyjnym za warunek acquis Unii Europejskiej, obowiązkiem państwa jest zapewnienie publicznym mediom finansowania adekwatnego do zakresu realizacji ich publicznej misji i obowiązków wobec społeczeństwa. Polska bije europejskie rekordy nikłości i nieadekwatności publicznego finansowania swoich publicznych mediów, które jako jedyne w stu procentach pozostają jeszcze własnością państwa polskiego. Wysokość miesięcznej opłaty abonamentowej lokuje Polskę na jednym z ostatnich miejsc w Europie, przed Rumunią i Albanią. Roczne przychody abonamentowe TVP to kwota 100 mln euro (400 mln zł). Dla porównania, roczne przychody publicznych telewizji niemieckich (ARD, ZDF, MDR) sięgają 10 mld euro, w Danii 1 mld euro, w Wielkiej Brytanii prawie 17 mld euro, we Francji 4,5 mld euro.

Przed kliku laty ówczesny premier Donald Tusk w wywiadzie dla mediów wezwał obywateli do zaprzestania płacenia abonamentu na TVP S.A. i Polskie Radio S.A. Czy takie wezwanie do łamania prawa byłoby możliwe w innych krajach UE, jakie wywołałoby reakcje w świecie polityki?

{module BanerB2}

– Od kilkunastu lat kolejne rządy, bez względu na barwę polityczną, nie podejmowały działań, aby przeciwdziałać tendencji do spadku finansowania mediów publicznych. Równie bierne pozostawały w tej sprawie kolejne Rady Radiofonii i Telewizji, a poprzednia nie wykorzystała nawet gotowego projektu ustawy abonamentowej, który otrzymała od zarządu TVP. Jeden z premierów nawoływał nawet publicznie do niepłacenia abonamentu radiowo-telewizyjnego, czyli do nieprzestrzegania prawa obowiązującego w Polsce. Wbrew informacjom kolportowanym przez niektóre media komercyjne (np. TVN), abonament nie jest nielegalny, ani zagrożony wystąpieniem Komisji Europejskiej. Komisja wskazała jedynie na potrzebę doprecyzowania przepisów w prawie polskim, do wymogów pomocy publicznej zdefiniowanej w komunikacie KE. Podstawę prawną funkcjonowania mediów publicznych w Polsce w tym telewizji publicznej, stanowi Ustawa z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji, w tym w szczególności art. 21, pkt. 1, odnoszący się do realizacji misji publicznej przez publiczną radiofonię i telewizję. Na skuteczność działań zarządu TVP w tym zakresie w istotnej części wpływa i wpływać będzie zapewnienie stabilnego i przewidywalnego finansowania działalności spółki ze środków publicznych. Według mnie, jeżeli w krótkim czasie nie zostaną podjęte skuteczne działania dotyczące przyjęcia nowej ustawy abonamentowej, gwarantującej podstawę funkcjonowania TVP, to dalsze funkcjonowanie spółki stoi pod znakiem zapytania (maksymalnie 2-3 lata). Należy również wziąć pod uwagę, że będzie postępował systematyczny spadek przychodów reklamowych. Medium publiczne nie jest w stanie skutecznie konkurować na rynku reklamowym z komercyjnymi stacjami, ze względu na ograniczenia prawne (limity reklamowe) i zobowiązania ustawowe oraz ciągle rosnącą liczbę polskojęzycznych stacji telewizyjnych (obecnie ponad 200), co powoduje pogłębiającą się segmentację rynku reklamowego. Należy podkreślić, że jedynie w kilku krajach media publiczne utrzymywane są wyłącznie z abonamentu, m.in. w Norwegii i Szwecji. W pozostałych krajach, w których abonament jest dominującą formą finansowania mediów publicznych, część budżetu stanowią jednak przychody z reklamy, np. w Niemczech czy we Francji, lub subwencje państwowe, np. w Wielkiej Brytanii.

Skoro typowy model finansowania mediów publicznych przez egzekwowanie abonamentu nie działa, może ...