Strefa VIP: Emerytalne dylematy w oczach ekspertów

JACEK GIEORGICA

Niewiele osób zdaje sobie sprawę, jakie były założenia zmiany, jak wyglądają zasady uczestnictwa w systemie, a obecna sytuacja gospodarcza dodatkowo potęguje obawy o wysokość przyszłych świadczeń z segmentu kapitałowego. Demografowie biją na alarm, że za kilkanaście lub kilkadziesiąt lat nasze społeczeństwo nie będzie w stanie utrzymaćcoraz większej liczby emerytów.

Tymczasem związkowcy walczą o to, by kolejne grupy uprzywilejowanych trafiły na emerytalny pomost, za który zapłacą kolejne pokolenia. Próżno by szukać kogoś, kto nie chciałby mieć na starość wysokiej emerytury. Ale nasze oczekiwania same się nie sfinansują. Od 1 stycznia 2009 roku zaczną się wypłaty świadczeń emerytalnych według nowego systemu. Ten moment budzi wiele wątpliwości, gdyż jeszcze dokładnie nie wiadomo, w jakiej wysokości zostaną naliczone emerytury dla pierwszych kilku tysięcy osób i kto będzie je wypłacał. W parlamencie wciąż czekają ustawy dotyczące wypłat i ich organizacji, a także emerytur pomostowych. Reforma nadal jest kwestią otwartą i będzie miała jeszcze wiele odsłon. A lada moment, z nadejściem nowego roku rozpocznie się jej test ogniowy. Aby porozmawiać o założeniach systemu, dokonać pewnych podsumowań i ocenić, w jakim stopniu zrealizowane zostały jego postulaty, w Klubie Polska 2015+ spotkali się specjaliści z zakresu ubezpieczeń społecznych – prof. Marek Góra i prof. Tadeusz Szumlicz ze Szkoły Głównej Handlowej i prof. Aleksandra Wiktorow, wieloletnia prezes ZUS i ekspert Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową. Zdaniem Aleksandry Wiktorow, w ostatniej dekadzie często podkreślano, że z czterech reform zapoczątkowanych w 1999 roku sukcesem okazała się właśnie reforma emerytalna. Niewątpliwie była ona potrzebna, jej założenia zgodne z duchem czasu, a konstrukcja oparta na trzech filarach nowatorska i ukierunkowana na przyszłe wyzwania demograficzne. Według prof. Szumlicza oryginalność naszego systemu polega na tym, że od początku do końca jest on konsekwentnie pomyślany jako rozwiązanie ubezpieczeniowe, związane z ryzykiem starości. Przejście na emeryturę oznacza zaś wydanie zgromadzonych pieniędzy. A dokładnie jest przekształceniem zasobu, jakim jest stan konta, w strumień, jakim jest seria miesięcznych wypłat wysokości świadczenia. I już w tym punkcie pojawiają się wątpliwości, bo wielu ludzi nadal nie rozumie tego mechanizmu. O sukcesie będzie natomiast można mówić dopiero wówczas, gdy nowe emerytury będą wypłacane, a społeczeństwo zrozumie zasady ich działania i je zaakceptuje.

SŁUSZNE ZAŁOŻENIA

Założenia reformy opartej na projekcie „Bezpieczeństwo dzięki różnorodności” były jak najbardziej słuszne – stworzyć system, który byłby niepodatny na wpływy polityczne,przejrzysty i zrozumiały dla społeczeństwa, sprawiedliwy i stabilny finansowo. Z pozoru wydaje się, że z tych czterech punktów, zrealizowany został tylko jeden – ostatni. O pozostałych można dyskutować. Mówienie o sukcesie jest zaś nadużyciem. Niepodatność na polityczne wpływy okazała się fikcją. Sprawiedliwość osiągnięto ...