Strefa VIP: Spacerując po bankowej. Wina tragiczna

Przemysław Wiśniewski

Istotą klasycznej tragedii greckiej był konflikt, w który uwikłany był główny bohater. Musiał on wybierać między dwiema racjami. Ponieważ nie można przyjąć dwóch, stąd z góry bohater był skazany na nierozwiązywalne dylematy. Widz oglądający tragedię powinien był doznawać oczyszczenia (katharsis), czyli odczuć jednocześnie litość i trwogę. Litość dla bohatera, który cierpiał przez dramat wyboru i wplątanie się w sytuację bez wyjścia, natomiast trwogę, kiedy zdawał sobie sprawę z tego, że i jego może podobny los spotkać.

Tragedia grecka zachowywała niepodważalne i logiczne reguły jedności: miejsca, akcji i czasu:

Jedność miejsca – bowiem wydarzenia musiały odbywać się w jednym miejscu.

Jedność czasu – bowiem wydarzenia trwały od wschodu do zachodu słońca.

Jedność akcji – tragedia opierała się na jednym głównym wątku. Był to dramat wyboru.

Akcja dramatu

Antyczna jedność miejsca: Warszawa, zbieg ulic: Senatorskiej i Podwala.

Antyczna jedność czasu: Czwartek 12 sierpnia 1943, godzina 11.17. Słońce wzeszło o 5.14, zaszło o 20.06. Kończył się czwarty rok krwawej okupacji. Cała dzielnica zachodnia, gdzie było getto, została zrównana z ziemią.

Antyczna jedność akcji: Oczekiwanie nieuchronnego: z podwórza oddziału warszawskiego Banku Emisyjnego w Polsce wyrusza konwój dwóch opancerzonych furgonetek. Pierwsza przewozi worki z pieniędzmi, w sumie ponad 106 milionów złotych tzw. krakowskich i spora suma reichsmarek. W drugiej jedzie obstawa i konwojenci. Kierunek: dworcowa spedycja kolejowa na Pradze. Konwój wyjeżdża przez tylną bramę wychodzącą na ulicę Daniłłowiczowską. Skręca w lewo w ulicę Bielańską. Następnie znów w lewo w ulicę Senatorską i Plac Teatralny. Furgonetki mijają skrzyżowanie z ulicą Marszałka Focha. Jest kilka minut przed jedenastą.

Odcinek Senatorskiej do Miodowej, a dalej do Podwala to ponury wąwóz ruin pałacu Rzeczpospolitej i pięknych XVIII- i XIX-wiecznych kamienic. Pomiędzy Miodową i Podwalem po stronie północnej jest już tylko zwalisko gruzów. Po południowej jakieś warsztaty, kawiarenki. Jeszcze kilkanaście sekund. Konwój winien skręcić w prawo, wzdłuż kamienicy Johna przeciąć Plac Zamkowy i wjechać na stromiznę wiaduktu Pantera. Dalej już Nowy Zjazd, most Kierbedzia i Praga. Najdalej za półtorej, dwie godziny powrót do banku. Nagle wózek dziecięcy wypełniony skrzynkami z warzywami pchnięty na jezdnię przecina trasę konwoju. Potem wszystko toczy się jak w przyspieszonym filmie. Uzbrojeni młodzi ludzie w przeciągu 150 sekund przechwytują worki z pieniędzmi oraz broń. Akcja, choć giną ludzie, kończy się pełnym sukcesem. Atakujący to żołnierze oddziału Kedywu Komendy Głównej AK. Mieszkańcy Warszawy bardzo szybko dowiedzieli się, że nie był to zwykły rabunek, tylko akcja Polskiego Państwa Podziemnego. Zapanowała euforia. Sierpniowe słońce zaświeciło jakby nieco jaśniej i cieplej. Sto milionów złotych to była ...