Sieć Badawcza Łukasiewicz łączy polską naukę z polskim biznesem

Karol Mórawski: W jakich obszarach Sieć Badawcza Łukasiewicz jest w stanie zaoferować wsparcie polskim przedsiębiorcom ze sfery realnej gospodarki, i jakie instrumenty mogą okazać się szczególne przydatne dla celu stymulowania innowacyjności w biznesie?

Marcin Kraska: Siłą napędową zmian gospodarczych były, są i będą przedsiębiorstwa, a te jak wynika z ostatnich danych GUS radzą sobie coraz lepiej. Nakłady na inwestycje w obszarze B+R w 2019 r. wyniosły 0,83 proc PKB.  

Nasze kluczowe kompetencje badawczo to transformacja cyfrowa, inteligentna i czysta mobilność, zdrowie oraz zrównoważona gospodarka i energia

Wybuch epidemii, co zrozumiałe, ograniczył budżety przedsiębiorstw  na projekty badawczo-rozwojowe, ale z drugiej strony pokazał, że  firmy wykorzystujące nowoczesne technologie lepiej sobie radzą w obecnych czasach. Spowodował też wzrost świadomości wśród przedsiębiorców odnośnie szans, jakie dają innowacje w budowaniu przewag konkurencyjnych.

Do inwestowania w innowacje zachęcają też wprowadzone w ostatnich latach przez rząd narzędzia, takie jak ulgi podatkowe czy ulga na komercjalizację efektów prac B+R, czyli tzw. IP Box. W tę strategię budowy innowacyjnej polskiej gospodarki wpisuje się też powołanie w kwietniu 2019 roku Sieci Badawczej Łukasiewicz.

Sensem naszego istnienia jest stworzenie nowych możliwości rozwoju polskich przedsiębiorstw poprzez zaoferowanie im atrakcyjnych, kompletnych i konkurencyjnych rozwiązań biznesowych. Celem tej współpracy za każdym razem jest korzyść dla przedsiębiorcy z wdrożenia innowacji – począwszy od małego usprawnienia do jakościowej zmiany strategicznych procesów w firmie.

Nasze kluczowe kompetencje badawczo-rozwojowe dotyczą takich obszarów jak transformacja cyfrowa, inteligentna i czysta mobilność, zdrowie oraz zrównoważona gospodarka i energia.

Dzięki funkcjonującemu od listopada 2019 roku unikatowemu systemowi Wyzwań Łukasiewicza jesteśmy w stanie stworzyć w każdym z tych obszarów, w 15 dni roboczych, zespoły projektowe składające się z pracowników oraz infrastruktury dowolnych instytutów, które są w stanie odpowiedzieć na każdą, zdefiniowaną przez przedsiębiorcę potrzebę.

Co najważniejsze – przedsiębiorca nie ponosi żadnych kosztów związanych z opracowaniem pomysłu na prace badawcze.

Beneficjentami naszych rozwiązań są zarówno duże spółki Skarbu Państwa, jak PKN ORLEN, ale też polska armia, czy prywatne firmy jak Tangram Battery czy Dawtona.

Czy i w jakim stopniu Sieć Badawcza Łukasiewicz uczestniczy w działaniach, mających na celu szeroko rozumiane przeciwdziałanie pandemii koronawirusa, w tym jej skutkom w obszarze gospodarczym? Czy na dzień dzisiejszy można już podać pierwsze rezultaty tego typu działań?

Łukasiewicz od momentu wybuchu pandemii Covid-19 aktywnie zaangażował się w przeciwdziałanie jej skutkom. W ramach Tarczy Naukowej naukowcy i inżynierowie Łukasiewicza skonstruowali od podstaw linie produkujące maseczki medyczne z polskich surowców i z technologią zgrzewania ultradźwiękowego.

Instytut Łukasiewicza razem z najbardziej prestiżowymi ośrodkami naukowymi zza naszej południowej granicy będzie poszukiwał narzędzi do skutecznego monitorowania i zmniejszania ryzyka rozprzestrzeniania się pandemii

W skład konsorcjum projektowego weszli przedstawiciele Łukasiewicz – Instytutu Biopolimerów i Włókien Chemicznych w Łodzi oraz Łukasiewicz – Instytutu Tele- i Radiotechnicznego w Warszawie. Linia produkcyjna trafiła do jednej z największych polskich firm.

Kolejnym sukcesem okazały się prace badawcze prowadzone pod kierownictwem prof. Marcina Drąga z Politechniki Wrocławskiej z udziałem naukowców Łukasiewicz – Instytutu Przemysłu Chemicznego, których zadaniem było przygotowanie aktywnej i funkcjonalnej proteazy Mpro do badań. Zespół badaczy zidentyfikował cząsteczki o dużym potencjale terapeutycznym, które mogą stanowić przełom na drodze do znalezienia skutecznego leku na COVID-19.

Obecnie na różnym etapie zaawansowania znajduje się kilka projektów naukowo-badawczych i inżynierskich, jak na przykład opracowanie biosensora SARS-CoV-2 do szybkich testów diagnostycznych, który realizuje Łukasiewicz – Instytut Mikroelektroniki i Fotoniki. Projekt finansuje Agencja Badań Medycznych.

Blisko współpracujemy też z Narodowym Instytutem Leków przy projekcie mającym na celu zwiększenie efektywności leczenia zwłóknienia płuc o charakterze idiopatycznym, poprzez usamodzielnienie pacjentów w podawaniu leków, a tym samym odciążenie służby zdrowia. Zwapnienie płuc to jedno z najczęstszych powikłań u pacjentów, którzy przeszli chorobę COVID-19, szczególnie w sposób ciężki.

Na uwagę zasługuje również przedsięwzięcie, w które zaangażował się Łukasiewicz – PORT, a zainicjowane przez Politechnikę z Bratysławy.

Instytut Łukasiewicza razem z najbardziej prestiżowymi ośrodkami naukowymi zza naszej południowej granicy będzie poszukiwał narzędzi do skutecznego monitorowania i zmniejszania ryzyka rozprzestrzeniania się pandemii. Na ten cel przeznaczono ponad 2 mln euro ze słowackich funduszy unijnych.

Udział w tego typu międzynarodowych inicjatywach buduje solidarność europejską, która jest nam dziś potrzebna, jak nigdy dotąd.

Jakie są zasady współpracy pomiędzy Łukasiewiczem a polskim szkolnictwem wyższym i instytutami badawczymi niebędącymi członkami Łukasiewicza? Których obszarów dotyczy owa wymiana wiedzy i kompetencji, i w jakim stopniu jest powiązana z aktywnością dydaktyczną uczelni? 

W Łukasiewiczu mamy świadomość, że aby tworzyć przełomowe technologie musimy wykorzystywać nie tylko potencjał, jaki dają dobrze zsieciowane kompetencje ponad 7 500 pracowników, ale także współpraca z partnerami zewnętrznymi. Dlatego blisko współpracujemy ze środowiskiem akademickim w kierunku rozwoju konkurencyjności, z jednej strony polskiego biznesu, z drugiej – polskich uczelni.

Obecnie mamy sformalizowaną współpracę z 6 uczelniami wyższymi w Polsce. Są to Politechnika Warszawska, Politechnika Śląska, Politechnika Łódzka, Akademia Górniczo-Hutnicza i Politechnika Poznańska oraz pierwsza uczelnia o profilu medycznym – Uniwersytet Medyczny z Łodzi.

Wspólne działania zakładają realizację projektów badawczo-rozwojowych, udział w Europejskich Hubach Technologii Cyfrowych (EDIH), wdrażanie programów edukacyjnych czy wymianę doświadczeń oraz know-how w zakresie akceleracji nowych spin-offów i start-upów. 

Mocny nacisk kładziemy także na rozwój programu doktoratów wdrożeniowych, który daje unikalną możliwość połączenia aktywności zawodowej i pracy naukowej.

W 2020 roku aż 82 pracowników Łukasiewicza zostało zakwalifikowanych do IV edycji programu Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego – Doktoraty Wdrożeniowe. Wśród najczęściej wybieranych uczelni są właśnie nasi partnerzy akademiccy.

Ponadto, z uczelniami współpracujemy na polu międzynarodowym, tworząc konsorcja w ramach projektów dofinansowanych ze środków programu Horyzont 2020 oraz wspólnot Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii, zwłaszcza EIT Health, EIT Raw Materials, EIT Urban Mobility oraz EIT Manufacturing.

Jakie jest zaangażowanie Łukasiewicza w działania na rzecz cyfryzacji administracji publicznej? – przykłady działań zrealizowanych w tym obszarze, współpraca z jednostkami administracji na szczeblu tak centralnym, jak i samorządowym.

Instytuty Łukasiewicza od wielu lat są partnerem administracji rządowej i samorządowej w projektach dotyczących głównie cyfryzacji usług publicznych, zarówno na poziomie krajowym jak i transgranicznym.

Prym w tych działaniach wiedzie poznański Łukasiewicz – Instytut Logistyki i Magazynowania, który buduje z Ministerstwem Rozwoju, Pracy i Technologii takie serwisy jak biznes.gov.pl oraz Platformę Elektronicznego Fakturowania.

Serwis informacyjno-usługowy dla przedsiębiorców biznes.gov.pl jest pojedynczym punktem kontaktu z przedsiębiorcami z kraju, jak i z zagranicy, którzy chcą świadczyć usługi transgraniczne na terenie naszego kraju. Dostarcza im w sposób ustandaryzowany informacje o usługach publicznych świadczonych przez różne urzędy w Polsce, a także umożliwia załatwienie on-line 396 usług publicznych. 

Platforma Elektronicznego Fakturowania (efaktura.gov.pl) to centralna platforma do odbierania i wysyłania ustrukturyzowanych faktur elektronicznych i innych dokumentów pomiędzy zamawiającymi, np. urzędami a wykonawcami zamówień publicznych. PEF jest wsparciem dla urzędów w realizacji obowiązków przyjmowania ustrukturyzowanych faktur elektronicznych, w realizacji zamówień publicznych zgodnie z przepisami prawa, które weszły w życie w 2019 roku.  

W 2020 roku ruszył kolejny bardzo ważny projekt wspierający cyfryzację urzędów centralnych i samorządowych, a mianowicie Katalogi Administracji Publicznej.

Banki mogą szczególnie skorzystać z naszych kompetencji w obszarze transformacji cyfrowej, która obejmuje takie zagadnienia jak mikroelektornika, elektroniczna identyfikacja (eID), cyfryzacja usług, cyberbezpieczeństwo, czy sztuczna inteligencja

Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii wraz z Łukasiewicz – Instytutem Logistyki i Magazynowania i Łukasiewicz – Instytutem Technik Innowacyjnych EMAG podjęli się uporządkowania i udostępnienie spójnych, wiarygodnych, aktualnych, kompletnych, wysokiej jakości danych o podmiotach i usługach publicznych oraz o powiązanych z nimi wzorach dokumentów i zasobach informacyjnych państwa.

Dzięki projektowi powstaną Katalogi Administracji Publicznej, które będą centralnym, referencyjnym repozytorium, udostępniającym ustandaryzowaną, spójną, wiarygodną i kompletną informację na potrzeby realizacji spraw i e-usług przez polską administrację publiczną.

Jesteśmy także zaangażowani w prace nad cyfryzacją transgranicznych usług publicznych na poziomie europejskim.

Łukasiewicz – Instytut Logistyki i Magazynowania wspólnie z podmiotami z innych krajów realizuje kolejny projekt typu Large Scale Pilot zatytułowany „TOOP” (The Once-Only Principle Project), który ma na celu zbadanie i zademonstrowanie w praktyce działania „zasady jednorazowości” w aspekcie transgranicznym (ponad granicami krajów UE), w ramach kontaktów pomiędzy administracją publiczną w UE a przedsiębiorcami.

Powstanie prototyp architektury IT, która połączy rejestry i systemy informatyczne instytucji publicznych UE. 

Czy prowadzą Państwo wspólne projekty lub inne inicjatywy na rzecz innowacyjności razem z podmiotami z sektora bankowego? Jeśli tak, to czego one dotyczą i jakie są na dzień dzisiejszy rezultaty tego rodzaju współdziałania.

Jeżeli chodzi o sektor finansowy, to banki mogą szczególnie skorzystać z naszych kompetencji w obszarze transformacji cyfrowej, która obejmuje takie zagadnienia jak mikroelektornika, elektroniczna identyfikacja (eID), cyfryzacja usług, cyberbezpieczeństwo, czy sztuczna inteligencja.

Zachęcam banki do współpracy z Łukasiewiczem i do rzucenia nam wyzwań

Kompetencje Łukasiewicza w obszarze mikroelektroniki mogą być wykorzystane np. w rozwoju technologii kart płatniczych. Jeden z projektów prowadzonych przez Łukasiewicz – Instytut Technik Innowacyjnych EMAG dotyczy stworzenia innowacyjnej technologii produkcji ulepszonych kart zbliżeniowych. Duże doświadczenia w cyfryzacji usług publicznych dla biznesu, wdrażaniu rozwiązań eID jest także polem do współpracy sektora bankowego z Łukasiewiczem. 

Bankowość to sektor gospodarki, który najszybciej się cyfryzuje i w ramach usług, banki coraz częściej uruchamiają dodatkowe usługi pozabankowe w swoich serwisach, w tym związane z obsługą spraw urzędowych.

Należy także wspomnieć, że Łukasiewicz współpracował m.in. z bankami w realizacji programu „Od papierowej do cyfrowej Polski”. Program ten, koordynowany przez KPRM, zmierza do rozwoju e-państwa i cyfryzacji gospodarki.

Jest jeszcze wiele innych obszarów kompetencji Łukasiewicza, które mogą być przydatne dla sektora bankowego. Podam jeden tylko przykład: logistyka.

Mogłoby się wydawać, że te kompetencje nie są atrakcyjne dla sektora bankowego, jednak jak się spojrzy na kwestie transportu gotówki, to te kompetencje Łukasiewicza nabierają wartości. Zachęcam więc banki do współpracy z Łukasiewiczem i do rzucenia nam wyzwań.

A jakie są plany Łukasiewicza na nadchodzącą perspektywę unijną?

Aktywnie uczestniczymy w konsultacjach Krajowego Programu Odbudowy oraz Programu Funduszy Europejskich dla Nowoczesnej Gospodarki na lata 2021-2027. Środki te będą dla nas bardzo ważnym źródłem finansowania, stąd skupiamy się nie tylko na tych instrumentach, które są adresowane dla organizacji badawczych, jak Łukasiewicz, ale również dla innych podmiotów np. przedsiębiorstw, czy administracji, aby wspólnie z nimi opracowywać i wdrażać nowe, innowacyjne rozwiązania.

Jeżeli chodzi o udział Łukasiewicza w programie Horyzont Europa, to czekamy na uruchomienie pierwszych konkursów, ale już angażujemy się w prace nad dokumentami programowymi, zwłaszcza w zakresie partnerstw europejskich.

W programie Horyzont 2020 na lata 2014-202 dofinansowanie dla Instytutów Łukasiewicza wyniosło ok. 30 mln euro.  10 projektów z naszym udziałem walczy obecnie o dofinansowanie w ramach ostatniego konkursu w programie Horyzont 2020 – Europejski Zielony Ład.

W nowym programie Horyzont Europa chcemy znacznie zwiększyć liczbę wniosków i pozyskanych projektów, więc mamy ambitne plany w tym obszarze.