Rządowy projekt ustawy o funkcjonowaniu banków spółdzielczych: Sektor idzie do parlamentu byle nie na manowce

Czy utworzenie systemu ochrony instytucjonalnej IPS uzasadnia zmniejszenie obciążeń regulacyjnych wobec sektora banków spółdzielczych, szczególnie w zakresie składki na Bankowy Fundusz Gwarancyjny?

– Mamy poważny dylemat. Istota IPS sprowadza się do tego, aby wzmocnić bezpieczeństwo, uzyskać wręcz pewność, że nie upadnie żaden z banków – uczestników systemu. Idzie o to, aby ewentualne problemy były rozwiązywane wspólnie, a w sytuacji skrajnej nastąpiło przejęcie banku, któremu zagraża upadłość. W ten sposób grupa własnym staraniem uzyskuje efekt, dla ochrony depozytów stanowiący wartość nadrzędną. W związku z tym pojawia się kwestia składki płaconej przez banki spółdzielcze na rzecz BFG, w sytuacji gdy fundusz ten pełni wobec zrzeszeń – tak jak drugi ubezpieczyciel w ubezpieczeniach – rolę reasekuranta. To powinno mieć przełożenie na wysokość opłat. Z drugiej strony, dla banków spółdzielczych bardzo istotne znaczenie ma też utrzymanie się w orbicie funkcjonowania BFG, jako że z punktu widzenia przeciętnego posiadacza rachunku system IPS jest sprawą drugorzędną, liczy się ustawowa gwarancja dla depozytów. Należy jednak zauważyć, że w praktyce – nawet gdyby bank miał poważny problem – system IPS sam sobie z nim poradzi i nie dojdzie do wypłaty świadczeń z BFG. Stąd też, stosując zasadę proporcjonalności – w mojej opinii – trzeba tak określić wysokość opłat, aby oddawała ona rzeczywiście wartość dodaną, którą wnosi ze sobą system IPS. Musi to być odpowiednio wyszacowane, tak aby poziom wydatków ponoszonych przez banki spółdzielcze na rzecz BFG był mocno zredukowany, jak sądzę o co najmniej 80 proc.

Czy podobne podejście winno być zastosowane przy wdrażaniu europejskiego mechanizmu restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji banków?

– Występuje w tej mierze dualizm gwarancji i nie może być tak, żeby sektor banków spółdzielczych był zobowiązany ponosić podwójne opłaty. Budowa, a także samo funkcjonowanie IPS będą generować dodatkowe koszty, nie tylko w wymiarze organizacyjno-administracyjnym, ale też – gdyby miała być zagrożona działalność konkretnego banku – skierowania dodatkowych środków na fundusz solidarnościowy, nawet po to, aby przejąć owe złe aktywa i ponieść z tego tytułu konsekwencje finansowe. Ustawa o BFG w ogóle nie dostrzega faktu, że w sektorze powstaje taki system jak IPS, stąd – jak sądzę – konieczne jest zesprzęglenie tych dwóch regulacji prawnych, mając również na względzie implementację dyrektywy o uporządkowanej likwidacji banków.

W jakim stopniu mechanizm IPS wniesie wartość dodaną do biznesu zrzeszeń?

– Istotą obecnych zmian regulacyjnych jest to, aby w ramach systemu ochrony instytucjonalnej zapewnić jednolite standardy zarządzania ryzykiem i uzyskać efekt synergii, a więc zwielokrotnionych korzyści poprzez redukcję kosztów ponoszonych jednostkowo przez banki, tak w wymiarze produktowym, jak i działań back office oraz czynności kontrolnych. W dobie gwałtownych turbulencji finansowych priorytetem musi być stabilność systemu. Firmy i podmioty, które są do tej pory oceniane jako bezpieczne, mogą generować dla banków nadmierne ryzyko ze względów wyłącznie obiektywnych, na przykład gospodarstwa rolne uderzone przez rosyjskie embargo w imporcie żywności.

Są też opinie, że silna integracja zrzeszeń potencjalnie naraża stabilność systemu. Każda instytucja może popaść w kłopoty, lecz lepiej gdy jest to jeden bank, a nie cała grupa…

– Zakładamy, że jednostka zarządzająca systemem ochrony instytucjonalnej IPS będzie posiadała właściwe kompetencje i wiedzę merytoryczną do tego, aby monitorować ryzyko we wszystkich bankach i w sposób operacyjny podejmować decyzje, które będą zapobiegać naruszaniu norm ostrożnościowych i standardów grupy, włącznie z egzekwowaniem wniosków personalnych.

 Nie będzie zrzeszenia bis?

– Tego trzeba uniknąć. Nie można doprowadzić do sytuacji, w której struktury zrzeszeń byłyby dublowane. Bank zrzeszający wykonuje wiele obowiązków ustawowych, lecz nie ma możliwości wpływania na proces zarządzania ryzykiem ani też jego monitorowania w poszczególnych bankach, bo nie uzyskał do tego uprawnień i odpowiednich narzędzi. Niezwykle ważne jest więc, aby, budując struktury systemu ochrony instytucjonalnej, nie doprowadzić do sytuacji, w której stare koszty pozostałyby w banku zrzeszającym, a nowe generowałby IPS i dochodziłoby do kolizji kompetencji oraz decyzji, co byłoby groź...