Rynek Finansowy: Wybór modelu obsługi gotówki to zadanie banku centralnego

Powierzanie czynności z zakresu obsługi gotówki firmom zewnętrznym uchodzi za typowe działanie współczesnych banków centralnych. Czy faktycznie outsourcing w tej dziedzinie stanowi model dominujący w Europie?

– Na rynkach europejskich podmioty z branży CIT oferują niezwykle zróżnicowany poziom świadczonych usług, na co w znacznym stopniu wpływa polityka prowadzona przez poszczególne banki centralne. W niektórych państwach działalność podmiotów prywatnych sprowadzona została do prostego konwojowania gotówki. Z sytuacją taką mamy do czynienia z reguły wówczas, kiedy bank centralny centralizuje działania w zakresie cash processingu; przykładem może być model niemiecki, gdzie firmy CIT realizują z zasady podstawowe usługi commodity. Deutsche Bundesbank (Niemiecki Bank Federalny) oferuje usługę przeliczania nawet małego depozytu pochodzącego ze sklepu. Na takich rynkach funkcjonuje wiele podmiotów, a efektem prowadzonej między nimi wojny cenowej jest nierzadko niska jakość usług, jak również duża rotacja podmiotów.

Całkowitym przeciwieństwem jest model, w którym firmy CIT pełnią rolę kluczowych partnerów banku centralnego, odpowiadając za sortowanie jakościowe banknotów, przechowywanie depozytów i świadczenie innych usług, które standardowo dostarczał bank centralny. Ten schemat działania sprawdził się na przykład w państwach skandynawskich, gdzie bank centralny bardzo mocno ograniczył swą funkcję do emisji banknotów i odbieraniu z rynku nominałów nieobiegowych. Analogiczny model w regionie Europy środkowej przyjęli zresztą Węgrzy. Każdy z wariantów ma swoje plusy i minusy: w przypadku modelu scentralizowanego istnieje ryzyku że wydajność banku centralnego nie będzie na wymaganym poziomie, z kolei wybierając outsourcing łatwo doprowadzić do przeregulowania. Model centralny i zdecentralizowany to skrajne warianty, w różnych krajach europejskich funkcjonują więc warianty pośrednie. W każdym z przypadków aktualna sytuacja wynika z polityki banku centralnego i to on musi wykonać pierwszy krok, aby zmienić funkcjonujący model.

Czy obecny system obsługi gotówki w Polsce wymaga zmian, a jeśli tak, to w jakim zakresie?

– Pod względem efektywności obsługi gotówki pozostaje wiele do zrobienia. Podam tylko jeden przykład: liczenie gotówki dokonywane jest przez polskie firmy CIT dla każdego klienta osobno, a środki otrzymane od poszczególnych klientów nie mogą zostać pomieszane. Jeśli podmiot z branży CIT dostanie niemal równolegle zlecenie na odprowadzenie gotówki do NBP z jednego banku oraz na pobranie gotówki dla innego banku, to proces wymaga kilku pozornie zbędnych działań. Środki z pierwszego banku muszą być rozpakowane, przeliczone i złożone do skarbca przez ...