Rynek Finansowy: Wielka przebudowa trzeciego filaru

Karol Jerzy Mórawski

Instrumenty trzeciofilarowe obecne są na polskim rynku od dwudziestu lat. Również i pracownicze programy emerytalne wprowadzone zostały do rodzimego systemu zabezpieczenia społecznego 1 stycznia 1999 r., wtedy bowiem weszła w życie pierwsza ustawa regulująca funkcjonowanie PPE. Przez szereg lat grupowe oszczędzanie na starość w ramach zakładu pracy nie cieszyło się szczególną popularnością ani wśród pracodawców, ani też w gronie przyszłych beneficjentów. „W ostatnich latach liczba nowo rejestrowanych programów utrzymywała się na stosunkowo stałym poziomie (średnio 30 rocznie) i zawierała się między 23 wpisami w 2016 a 37 w 2011 r.” – zapisano w opublikowanym w czerwcu tego roku raporcie Komisji Nadzoru Finansowego, ukazującym funkcjonowanie sektora PPE w minionym roku, na tle danych za lata 2008-2017.

31 grudnia 2017 r. działały zaledwie 1053 pracownicze programy emerytalne, których uczestnikami było 395,8 tys. zatrudnionych. Jeśli porównać te dane ze statystykami zatrudnienia w tym samym okresie, okaże się, iż z form zabezpieczenia społecznego organizowanych przez zakłady pracy korzystało zaledwie 2,41% aktywnych zawodowo Polaków – przypominają analitycy KNF. Optymizmem nie napawają także dane odnośnie wielkości poszczególnych PPE. Ponad połowa funkcjonujących programów obejmuje nie więcej niż 50 pracowników. „Mimo ewidentnych korzyści płynących zarówno z uczestnictwa, jak i faktu posiadania przez pracodawcę PPE, nie mogą być one uznane za produkt powszechny – konkludują analitycy nadzoru.

Dobrowolny system nie zbuduje oszczędności

Skąd bierze się tak znikome zainteresowanie produktem, który jest w stanie zapewnić dodatkowe środki na przyszłą emeryturę nawet bez finansowego zaangażowania przyszłych beneficjentów? Autorzy opracowania wskazują, iż przyczyną nie jest bynajmniej niska dostępność tego rodzaju instrumentów. Zgodnie z obowiązującym prawem, PPE może funkcjonować w czterech alternatywnych formach: pracowniczego funduszu emerytalnego, umowy o wnoszenie przez pracodawcę składek pracowniczych do funduszu inwestycyjnego, umowy grupowego ubezpieczenia na życie pracowników z UFK oraz zarządzania zagranicznego.

W praktyce na polskim rynku istnieją jedynie trzy pierwsze modele, do końca 2017 r. żadna instytucja nie zdecydowała się bowiem na stworzenie PPE na zasadzie zarządzania zagranicznego. Przy tak szerokiej i zróżnicowanej ofercie nie sposób mówić o niedostępności programów dla przeważającej ilości firm i instytucji. Problemem, na który zwrócili uwagę analitycy KNF, jest niski poziom świadomości Polaków odnośnie potrzeby dodatkowego gromadzenia ...