Rynek Finansowy: Wiele zrobiono równie wiele pozostało do zrobienia

Przygotował: Mariusz Zygierewicz

Ostatnia edycja The Eurofi Financial Forum odbyła się w dniach 5-7 września 2018 r. w Wiedniu, wzięło w niej udział ok. 1000 osób. Stronę publiczną stanowili przedstawiciele Komisji Europejskiej, posłowie do Parlamentu Europejskiego z komitetu ECON, ministrowie finansów i dyrektorzy departamentów w ministerstwach finansów krajów UE, szefowie EBA (European Banking Authority – Europejski Urząd Nadzoru Bankowego) i innych europejskich władz nadzoru nad rynkiem finansowym, szefowa Europejskiego Organu Resolution, wiceprezesi Europejskiego Banku Centralnego, szef zespołu makroostrożnościowego w EBC.

Tradycyjnie konferencja trwała trzy dni, a obrady toczyły się od 7.45 do 20.30. Oto najważniejsze (sumerycznie) wnioski płynące z niej:

1. Na poziomie politycznym – najbliższe miesiące będą ostatnimi w ramach tej kadencji Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego. Należy uczynić wszystko, aby dokończyć rozpoczęte prace legislacyjne, w tym zwłaszcza w zakresie risk reduction package, czyli zmian w CRD/CRR i BRRD. Nowych inicjatyw legislacyjnych można się już raczej nie spodziewać. Ostatnią znaczącą był projekt NPL. Można też oczekiwać, że wobec zmian nastrojów społecznych, następna Komisja Europejska i Parlament Europejski będą wyraźnie mniej przychylne pogłębianiu integracji i kolejne działania w tym kierunku mogą być zatrzymane. Te obawy muszą mobilizować do pozytywnego zakończenia obecnie dyskutowanych projektów.

Obecna sytuacja będzie także stanowić wyzwanie dla nowej KE. Dążenie do zmniejszenia różnic, do zwiększenia inwestycji rozwojowych będą wyzwaniami na najbliższą przyszłość. Wyzwaniem jest też nadwyżka oszczędności w UE, która powinna być wykorzystana tu, a nie eksportowana poza Wspólnotę. Może okazać się, że teraz zewnętrzne problemy Unii będą ważniejsze od wewnętrznych. Tym niemniej poukładanie na nowo relacji między krajami, a także między instytucjami unijnymi może być istotną kwestią.

2. Sytuacja gospodarcza w UE – jesteśmy w okresie wzrostu – najlepszego od ostatniego kryzysu. W części krajów jego tempo jest wyższe od potencjału. Tym niemniej nie wszystkie państwa przeprowadziły odpowiednie reformy. Zrobiły to Grecja, Hiszpania, kraje bałtyckie. Pozostają jednak duże nierównowagi i w UE, i na świecie. Stąd groźba wojny handlowej. W Unii poziom długu publicznego i prywatnego w gospodarce jest wyższy niż przed kryzysem – jest to potencjalne zagrożenie na przyszłość. Zadłużenie zagraniczne silnie rośnie, zaś w krajach emerging market – to też jest źródło poważnego ryzyka. Koszt długu może być w przyszłości wyższy. Istnieje też potrzeba wzmocnienia reform strukturalnych we Wspólnocie. Inflacja w UE jest nadal pod kontrolą.

Jednocześnie wspomniano o idei stworzenia budżetu strefy euro i powołania funduszu inwestycyjno-stabilnościowego, który ma finansować inwestycje w okresie dekoniunktury i tym samym podtrzymać koniunkturę gospodarczą. Fundusz ma wynosić 30 mld euro i ma nie ograniczać się w swoim działaniu wyłącznie do krajów strefy euro. To powinien być początek tworzenia wspólnego silnego systemu antycyklicznego.

3. Sytuacja sektora finansowego – po wielu reformach system jest bardziej odporny na ryzyko, jest stabilniejszy. Niższy jest poziom lewarowania działalności banków. Jednocześnie długi okres stosowania niskich stóp procentowych zachęca do podejmowania nieproporcjonalnie wysokiego ryzyka. Rzeczą ciekawą jest, że w UE zmalał zakres pożyczek o charakterze transgranicznym. Wymogi kapitałowe zostały bardzo silnie podniesione i są one wyższe niż w USA. Wprowadzono narzędzia polityki makroostrożnościowej, ale problemem jest uruchamianie ich w odpowiednim czasie. Nadal powszechny jest problem finansowania długoterminowego środkami krótkoterminowymi. Całkowicie powinno być zabronione kredytowanie w walucie obcej, nawet dla firm eksportujących w niej. To bowiem jedynie iluzja bezpieczeństwa, bo i tak wiele kosztów jest ponoszonych przez przedsiębiorstwa w walucie lokalnej. Bardzo szybko rozwija się ostatnio rynek instrumentów pochodnych i firmy zarządzania aktywami. Banki wciąż jednak pozostają najważniejsze na rynku.

Czy jesteśmy gotowi na nowy kryzys – to trudne pytanie. Odporność wzrosła, ale jej nie testowaliśmy, np. działania systemu resolution. Można też obawiać się o efektywną współpracę wszystkich właściwych podmiotów wymienionych w dokumentach unijnych (DGS, nadzór, władze resolution, bank centralny). Rynek powinien znać sekwencję działań w sytuacji kryzysowej. Instytucje odpowiedzialne powinny być przewidywalne w swoich zachowaniach. Zaletą jest dziś to, że możemy spodziewać się kryzysu. 10 lat temu był on zaskoczeniem. Lepsza jest ...