Rynek finansowy: O unikaniu presji finansowej USA

Maria Dunin-Wąsowicz

Światowy ład finansowy opiera się na dwóch głównych fundamentach: swobodzie przepływu kapitału i tajemnicy bankowej. Tysiące analiz, które przygotowano od implozji kryzysu w 2007 r., dowodzą, że oba stały się podstawą malwersacji instytucji finansowych oraz prywatnych inwestorów, a w efekcie – spotęgowania kryzysu. Przyjęcie w tej sytuacji opcji, że skandale bankowe, zwłaszcza w USA i Europie, były jedynie „wypadkiem przy pracy” instytucji z definicji godnych zaufania, nie wchodzi w grę. Takie podejście zagraża nie tylko interesom szeregowych klientów. Przede wszystkim zagraża integralności państw. Dzisiaj więc borykają się z dylematem: jak zwiększyć przejrzystość transakcji finansowych bez nadmiernego ograniczania zakresu stosowania tajemnicy bankowej. Tym samym, nie kreować spadku przepływów kapitału, które przecież nakręcają wzrost gospodarczy.

Dylemat nie został dotąd skutecznie rozwiązany. Dzieje się tak choć w 2009 r., podczas kwietniowego szczytu G-20 w Londynie, zapadła decyzja o przyjęciu stosownych regulacji, w tym publikacji przez OECD czarnej listy państw, których rozwiązania prawne pozwalają na unikanie opodatkowania od różnego typu transakcji finansowych dokonywanych przez obywateli danego kraju za granicą. Lista pojawiła się, ale nie została pozytywnie przyjęta. Między innymi dlatego, że w ocenie wielu ekspertów, powinny znaleźć się na niej także USA, których prawo pozwala na funkcjonowanie infrastruktury finansowej praktycznie niczym nie różniącej się od instytucji w krajach znanych jako raje podatkowe.

Dzisiaj, obok czarnej listy, istnieje już lista biała, na której widnieje 89 państw, spełniających wymogi OECD o przestrzeganiu opodatkowania zagranicznych transakcji finansowych. Ameryka zaś zaprojektowała rozwiązania, które mają dyscyplinować jej podatników, inwestujących na świecie. Ich formuła może jednak prowadzić do bezpośredniej ingerencji w prawo bankowe innych państw, zmuszając ich instytucje finansowe do ponoszenia poważnych kosztów dostosowania się do prawa skarbowego USA. A to już jest poważny problem polityczny.

HIRE plus FATCA

Problem nazywa się FATCA, czyli Foreign Account Tax Compliance Act (Ustawa w sprawie zgodności zasad opodatkowania podmiotów posiadających zagraniczne rachunki bankowe). Ustawa, zaprojektowana w 2009 r., miała dotyczyć amerykańskich inwestorów prywatnych zaangażowanych w inwestycje za granicą USA. Zapisy FATCA ostatecznie zostały włączone do pakietu regulacji przygotowanych z myślą o ograniczaniu bezrobocia pod nazwą HIRE Act. Ta nazwa jest skrótem (Hiring Incentives to Restore Employment) i akronimem, oznaczającym przyjmowanie do pracy. Regulacje przyjął Kongres 17 marca 2010 r. Dzień później zostały podpisane przez prezydenta Obamę.

Okazały się obiecujące dla przedsiębiorców USA. Każdy, kto zatrudni osobę bezrobotną, może w myśl ustawy liczyć na „wakacje ubezpieczeniowe”, znaczące dofinansowanie oraz uczestnictwo w rządowym programie emisji obligacji pod nazwą Build America Bonds. Rząd USA założył, że koszty emisji częściowo pokryją wpływy z ...