Rynek finansowy: Loża komentatorów – maj 2010

Krzysztof Kluza

Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Powody zaproponowania nowych podatków są dwa. Z jednej strony KE wskazuje na konieczność zwiększenia dochodów budżetowych, nadwyrężonych wskutek kryzysu i pakietów stymulacyjnych. Z drugiej, instrumenty te mają ograniczyć negatywne efekty zewnętrzne, jakie może generować sektor finansowy (odmiana podatku Pigou). Pierwszy z podatków byłby pobierany od części zobowiązań banków (promując niską dźwignię finansową i stabilne źródła finansowania). Jego wprowadzanie ograniczy skalę bardziej ryzykownych operacji bankowych, dając zwiększenie stabilności sektora oraz wygeneruje znaczące dochody podatkowe. Zarazem jednak poprzez wyższy koszt kapitału wpłynie na ograniczenie inwestycji. Kolejny podatek dotyczyłby transakcji na rynku walutowym (tzw. podatek Tobina). Ma on służyć ograniczeniu skali spekulacji na rynkach walutowych. Wszelako może też spowodować trwalsze zakłócenia kursów równowagi. Łatwo go też uniknąć, przenosząc transakcje do krajów spoza UE, co w efekcie pogorszy dochody rodzimego sektora. Trzeci podatek miałby dotyczyć premii bankowych. Ogranicza on moral hazard w działaniu banków. Może jednak stworzyć silną zachętę do przenoszenia działalności do krajów nieopodatkowanych, również negatywnie wpływając na krajowy sektor bankowy. Ostatnia z propozycji to podniesienie stawki podatku CIT dla banków. Ma na celu wyłącznie wzrost dochodów podatkowych. Jej ubocznym skutkiem, poprzez zwiększenie wymaganego dochodu przed opodatkowaniem, może być zwiększenie ryzyka działalności banków.

Łączny efekt proponowanych zmian pozostaje niejednoznaczny, per saldo przyniesie zapewne ograniczenie aktywności polskich banków przy wyższych cenach usług.

Radosław Cholewiński

główny ekonomista Noble Banku SA

Skutki przyjęcia propozycji Komisji Europejskiej dotyczącej opodatkowania banków będą zależały od jej ostatecznego kształtu (co będzie przedmiotem podatku: zyski, aktywa bankowe czy transakcje finansowe) oraz od rangi nowej regulacji. Nie należy zapominać, że zarówno polityka fiskalna, jak i nadzór nad bankami, leżą jak na razie w gestii państw członkowskich. Wprowadzenie podatku obowiązującego w całej UE wymagałoby więc osiągnięcia konsensusu między rządami poszczególnych państw. Alternatywą jest przyjęcie regulacji, która nie będzie miała mocy wiążącej i jako taka nie będzie musiała być wprowadzona do porządku prawnego państw członkowskich.

Jeśli „podatek od banków” będzie obowiązywać w Polsce, to kluczowym pytaniem jest, co konkretnie będzie opodatkowane. Wprowadzenie dodatkowego, niewielkiego podatku od zysku lub od zgromadzonych aktywów nie powinno istotnie nadszarpnąć kondycji banków. Można mieć jednak wątpliwości, czy skłoni je do niepodejmowania nadmiernego ryzyka (taki miał być przecież cel regulacji), jeśli stawka podatku będzie jednakowa dla wszystkich rodzajów aktywów. Większy wpływ na działalność banków może mieć natomiast opodatkowanie transakcji. Nie wiadomo jednak, czy opodatkowane miałyby być transakcje z klientami (koszt podatku łatwo przenieść wtedy na klientów, ...