Rynek Finansowy: Loża komentatorów – grudzień 2018

Marta Petka-Zagajewska
kierownik Zespołu Analiz Makroekonomicznych PKO BP

Konsolidacja sektora bankowego może być konieczna dla utrzymania konkurencyjności cenowej i wyróżniania się innowacyjnością produktów. Jedna z definicji konkurencyjności określa ją jako zdolność oferowania produktów o porównywalnej do konkurentów jakości, ale po niższej cenie lub produktów lepszych, ale po cenie nie wyższej niż konkurenci. W dłuższym horyzoncie konkurowanie ceną jest możliwe tylko wtedy, jeśli ma się niższe koszty, do czego w bankowości niezbędny jest efekt skali. Zdolność do konkurowania jakością tworzą innowacyjność i inwestycje, w sektorze bankowym często w postaci nowych rozwiązań IT. Innowacje to inwestycje i ryzyko, że część z nich będzie utopionym kosztem. Zdolność do ich ponoszenia rośnie wraz z rozmiarem podmiotu. W przypadku banków przed potrzebą konkurencyjności stoi konieczność sprostania wymogom nadzorczym (wymuszają utrzymanie rentowności, co ogranicza przestrzeń do szukania konkurencyjności tylko przez cenę) i wymogom bezpieczeństwa (coraz kosztowniejsze w dobie cyberprzestępczości). Duże banki, zdolne do ponoszenia wysokich nakładów na nowatorskie rozwiązania IT i zapewnienie ich bezpieczeństwa są więc bardziej konkurencyjne w starciu z parabankowymi fintechami. W kontekście międzynarodowym warto zauważyć, że w gospodarkach rozwiniętych dominuje model sektora bankowego z kilkoma dużymi bankami o znaczącym udziale rynkowym i grupą mniejszych instytucji operujących w niszach. Potwierdzają to m.in. dane o koncentracji, definiowanej jako udział w aktywach sektora pięciu największych podmiotów. Mediana tego wskaźnika w UE to 63,7%. W Polsce, w 2017 wynosił on 47,5% i był ósmym, najniższym wśród 28 unijnych państw.

Andrzej Reterski
ekspert w branży consumer finance

Skutki konsolidacji sektora bankowego należy rozpatrywać w kilku wymiarach. W wymiarze wewnętrznym, kiedy myślimy o konkurencji między bankami, konsolidacja jest zjawiskiem negatywnym. Może dojść bowiem do sytuacji, w której zamiast kilkudziesięciu mniejszych banków, pozostanie w kraju zaledwie klika molochów bankowych. To na pewno nie poprawi jakości oferowanych przez te instytucje usług. Spadnie wewnętrzna konkurencyjność sektora. Jeżeli jednak rozważać konkurencyjność banków w wymiarze transgranicznym, czy nawet w stosunku do rodzimego sektora pożyczkowego, należy pokusić się o bardziej zróżnicowane wnioski. W obecnej rzeczywistości gospodarczej dużego znaczenia nabiera technologia. Duże organizacje dysponujące znacznymi środkami finansowymi mogą sięgać po najlepsze rozwiązania w tym obszarze. Tą drogą można łatwo zbudować przewagę konkurencyjną. Ważnym elementem w przypadku sektora bankowego są też wymogi kapitałowe. W starciu z olbrzymimi korporacjami międzynarodowymi, polskie banki zwiększą swoje szanse dzięki konsolidacjom, które podniosą ich kapitały. Rozpatrując konkurencyjność sektora bankowego w stosunku do firm pożyczkowych, trzeba zauważyć, że wzrost poprzez procesy konsolidacyjne niekoniecznie przyniesie same korzyści. Oczywiście technologia nadal pozostaje atutem, ale bardzo duże ...