Rynek finansowy: Etyczna przewaga konkurencyjna i kryzys zaufania

Andrzej Roter

Często podnoszoną kwestią były praktyki stosowane na rynku, zaufanie klientów do instytucji finansowych, ale też zaufanie instytucji finansowych do siebie nawzajem. Godnym zauważenia w dyskusji kongresowej jest fakt, w jak efektywny, praktyczny i staranny sposób opisywane jest zaufanie przez zarządy bankowych instytucji finansowych, wchodzących na rynek polski, to jest Meritum Banku, Alior Banku i Allianz Banku.

Raport godny zauważenia

W tym kontekście ważne wydaje się przypomnienie opublikowanego w 2007 roku przez McKinsey & Company raportu pod tytułem „Shaping the New Rules of Competition: UN Global Compact Participant Mirror”. Jest to wciąż niezbyt jak na razie rozpowszechniony, aczkolwiek o donośnym znaczeniu dokument dotyczący kierunku, w którym podąża światowa gospodarka. Wnioski w nim zawarte są głównie wynikiem analizy danych pochodzących z sondażu, przeprowadzonego wśród 391 prezesów firm biorących udział w inicjatywie Global Compact oraz pogłębionych wywiadów, przeprowadzonych z częścią z nich. Firmy biorące udział w sondażu reprezentują wszystkie kontynenty, od obu Ameryk po Australię. Warto raz jeszcze poddać ten raport analizie i refleksji – tu bowiem można znaleźć opis narzędzi, które mogą pozwolić na utrzymanie, a nawet umocnienie swojej pozycji na rynku w okresie kryzysu zaufania.

Raport zwraca uwagę na zmiany, jakim podlega światowa gospodarka, a które wiążą się z postępującą w sposób naturalny jej globalizacją, a przez to też ze wzrostem świadomości wszystkich uczestniczących w niej podmiotów. Jeszcze 5-10 lat temu większość prezesów zarządzających przedsiębiorstwami uważało, że dobrze wykonywali swoje obowiązki, jeżeli ich firmy generowały wystarczające zyski i przestrzegały prawa. Od tego czasu wiele się zmieniło. Do głosu doszli pracownicy, konsumenci, lokalne społeczności i organizacje reprezentujące pozostałe podmioty biorące udział w światowej gospodarce. Zaczęli domagać się od przedsiębiorstw czegoś więcej niż tylko świetnych wyników finansowych. Dziś większość prezesów zdaje już sobie sprawę, że jest częścią szerokiej umowy społecznej, której warunki z każdym dniem stają się trudniejsze do spełnienia. Ponad 90 proc. prezesów robi zdecydowanie więcej niż chociażby 5 lat temu, aby społeczne, ekonomiczne czy polityczne kwestie włączyć wprost do strategii operacyjnej firm.

NOWE WYZWANIA

Autorzy raportu zwracają uwagę, że co prawda część szefów nadal uważa nowe standardy zarządzania za ciężar, to jednak istnieje też druga grupa. Tworzą ją ludzie z wizją, traktujący nowe wymogi jako silną motywację do wykazania się inicjatywą i inwencją. Rozumieją bowiem, iż dzięki takim inicjatywom mogli zdobyć przewagę na rynku i – przy okazji – przyczynić się do rozwiązywania palących problemów dzisiejszego świata. Problemy te zostały w skrócie określone mianem ESG (enviromental, social and governance issues), czyli odnoszącymi się do środowiska naturalnego, społeczeństwa oraz kwestii jakości zarządzania. Główną tezą raportu McKinseya jest twierdzenie, że te przedsiębiorstwa, które jako pierwsze poradzą sobie z problemami ESG, ustawią się w uprzywilejowanej pozycji do osiągnięcia sukcesu i zdobycia znaczącej przewagi nad konkurentami. Zwłaszcza na nowych, trudnych rynkach, które wymagają innowacyjnych modeli działania i często niekonwencjonalnych sojuszy. Czy te nowe warunki, ujawniane przez kryzys zaufania na wielu rynkach, właśnie stają się faktem? Czy proponowane dotychczas inicjatywy okażą się nadal pożyteczne i efektywne?

W STRONĘ WARTOŚCI I ZASAD

Ważnym narzędziem, które – jak się wydaje – najlepiej umożliwiało dotąd rozwiązywanie problemów ESG, był Global Compact, czyli projekt, którego inicjatorem był Kofi Annan, a który ogłoszony został 31 stycznia 1999 roku podczas Światowego Forum Ekonomicznego w Davos. Global Compact jest wskazaniem wspólnych wartości i zasad, które zastosowane w praktyce nadadzą „ludzką twarz” globalnemu rynkowi. Global Compact (GC) jest swego rodzaju apelem skierowanym do liderów biznesu, aby podjęli, poparli i wdrożyli podstawowe wartości w zakresie praw człowieka, standardów pracy, ochrony środowiska i przeciwdziałaniu korupcji. GC opiera się na założeniu, że poprzez stosowanie reguł społecznej odpowiedzialności, środowiska biznesowe mogą w znacznym stopniu uczestniczyć w rozwiązywaniu palących problemów gospodarczych współczesnego świata, minimalizować ujemne skutki procesów globalizacji, a przez to przyczynić się do zrównoważonego wzrostu światowej gospodarki.

Zarządzający przedsiębiorstwami, którzy zadeklarowali uczestnictwo w projekcie GC stwierdzali, że właśnie dzięki realizacji zasad zawartych w Global Compact będzie im łatwiej stworzyć ramy i zorganizować procedury dla odniesienia się do kwestii ESG. Jak słusznie zauważył jeden z nich, skończył się czas konfrontacji, teraz potrzebna jest współpraca między biznesem i organizacjami pozarządowymi, bo więcej można zyskać, wspólnie poszukując odpowiednich rozwiązań.

Przeprowadzony na potrzeby raportu sondaż wykazał, że średnio 95 proc. prezesów uważa, że przez ostatnie 5 lat zdecydowanie wzrosła świadomość społeczeństw na całym świecie, zwłaszcza wokół ...