Raport specjalny – Zarządzanie wierzytelnościami w banku: Z komornikami nie będzie warto współpracować

Bohdan Szafrański

Według raportu przygotowanego przez PwC, kwota wierzytelności zgłoszonych w 2016 r. do egzekucji w kancelariach komorniczych wyniosła ponad 52 mld zł. Trafia też do nich do odzyskania prawie jedna trzecia wierzytelności związanych z kredytami i pożyczkami konsumenckimi. Nagłośnione przez media nieprawidłowości i nadużycia w procesie egzekucji prowadzonej przez niektórych komorników, w indywidualnym wymiarze to oczywista krzywda dla dłużników. Opinię publiczną mniej interesuje to, że są to sprawy jednostkowe i stanowią ułamek procenta wszystkich prowadzonych postępowań. Bardziej to, że postępowanie komorników było nie tylko nieetyczne, ale i sprzeczne z prawem. Wielu ekspertów zwraca uwagę, że choć konieczne, to nadmierne wzmocnienie praw i pozycji dłużnika w procesie egzekucji komorniczej może być powodem spadku skuteczności w odzyskiwaniu należności na rynku z ewidentną szkodą dla wierzycieli.

Dwie koncepcje

Od początku transformacji ustrojowej w naszym kraju ścierały się dwie koncepcje umiejscowienia kancelarii komorniczych w systemie prawnym i sposobu funkcjonowania komorników sądowych. Pierwsza zakładała umożliwienie im działania na zasadach rynkowych, czyli zarabiania i maksymalizacji zysku – tak jak działają inne podmioty na rynku – oraz konkurowania skutecznością. Druga koncepcja mówi, że komornik ma funkcjonować jako urzędnik wymiaru sprawiedliwości i pobierać za swoją pracę z góry ustalone wynagrodzenie. Każda z nich ma swoje zalety i wady. Zazwyczaj w praktyce jest to i tak połączenie obu systemów i od szczegółowych regulacji zależy sprawność funkcjonowania tego ważnego elementu odzyskiwania długów. Obecnie wprowadzane rozwiązania zmierzają jednak zdecydowanie w kierunku drugiej opcji. Czy uda się utrzymać dotychczasową skuteczność egzekucji i tak obecnie nie najlepszą?

Rok 2018 dla rynku zarządzania wierzytelnościami to przede wszystkim czas oczekiwania na wejście dwóch ustaw: o egzekucji komorniczej oraz o kosztach komorniczych. Ustawy te mogą mocno zamieszać w sektorze bankowym. Po pierwsze, wejście kolejnego limitu 2500 spraw przy skuteczności poniżej 35% wymusi na wierzycielach poszukiwanie skutecznych komorników z rewiru. Ustawodawca wychodzi z założenia, że komornik rewirowy może podjąć więcej czynności terenowych, w efekcie czego podniesie się skuteczność prowadzonych egzekucji – mówi Dorota Grzelińska, dyrektor zarządzający w firmie B-Wise. – Z doświadczenia wierzycieli masowych, w tym również banków, wynika, że niestety nie każdy komornik jest przystosowany informatycznie i personalnie do obsługi spraw masowych. Dla banków będzie to równoznaczne ze wzrostem dodatkowych kosztów oraz wydłużeniem procesu egzekucyjnego. Kolejnym zagrożeniem może być wprowadzenie opłaty wynikającej z art. 28 ustawy o kosztach komorniczych – w przypadku umorzenia egzekucji. Opłatą tą w obecnym stanie obciążany jest dłużnik w nowym, koszt zostanie przerzucony na wierzyciela. A choć opłata ta będzie podlegać zmniejszeniu o sumę opłat egzekucyjnych odzyskanych i obciążających dłużnika, to i tak będzie stanowić dodatkowy koszt egzekucji. Może to mieć znaczący wpływ na spadek ilości spraw przekazywanych do egzekucji komorniczej. Istnieje prawdopodobieństwo, że wpłynie to również na wydłużenie procesów przedsądowych, co znacznie przełoży się na szybkość w wyegzekwowaniu długów – dodaje Dorota Grzelińska.