Raport Specjalny. Zarządzanie Wierzytelnościami: Mniej skuteczni komornicy?

W minionym roku w mediach pojawiło się wyjątkowo dużo informacji o pracy kancelarii komorniczych. Nagłaśniane były przypadki nadużyć popełnianych przez komorników i asesorów. Zdarzenia te, choć bulwersujące, stanowiły wszakże margines wszystkich prowadzonych przez nich spraw. Zapobiegać mają im wprowadzone zmiany.

Jak to wygląda dzisiaj?

W dyskusjach o zawodzie i roli komornika w systemie prawnym zderzają się dwie koncepcje. Jedna mówi o tym, że komornik to urzędnik wymiaru sprawiedliwości, którego wynagrodzenie jest luźno związane z rzeczywistą skutecznością. Oczywiście nie znaczy to wcale, że swej pracy nie będzie wykonywał rzetelnie. Druga, która obowiązuje dziś, a wprowadzono ją po uwolnieniu zawodu, traktuje go jako niezależny podmiot, który wykonuje pracę na rzecz wymiaru sprawiedliwości, ale funkcjonuje na rynku, osiągając (zgodnie z obowiązującymi przepisami) zysk.

Jak jest dziś? Monika Janus, rzecznik prasowy Krajowej Rady Komorniczej (KRK), zwraca uwagę, że komornicy prowadzą sprawy według kategorii: Kmp – sprawy alimentacyjne, Kms – sprawy o egzekucję grzywien sądowych i Km – sprawy inne (np. czynszówki, umowy, umowy kredytowe, pożyczki itp.). W tej ostatniej grupie jako wierzyciele występują banki. Takich spraw jest też najwięcej, w 2015 r. do egzekucji wpłynęło łącznie sześć milionów spraw.

KRK nie prowadzi ewidencji, ile ze spraw Km dotyczy sektora bankowego, ale jest to znaczna liczba. Banki jako wierzyciele samodzielnie prowadzący własną windykację, a potem sprawy sądowe i komornicze, występują w postępowaniach egzekucyjnych rzadziej niż kilka lat temu. Wynika to z tego, że sprawy windykacyjne, dochodzenie i egzekwowanie należności przekazują zewnętrznym podmiotom lub dokonują na ich rzecz cesji wierzytelności. Monika Janus podkreśla, że na ogół banki mają dobrze wypracowaną procedurę dochodzenia należności na drodze postępowania egzekucyjnego.

– Nie ma zastrzeżeń co do jakości składanych wniosków i aktywnego udziału w postępowaniu egzekucyjnym i jego monitorowaniu. Po 8 września 2015 r. zmiany w zakresie informatyzacji i uzyskiwanych informacji o majątku dłużnika wpływają pozytywnie na szybkość i skuteczność egzekucji. Dla banku jako wierzyciela usprawnienie procesu egzekucji przyniósł nowy przepis art. 8041 k.p.c. Według nowego założenia, w razie przejścia egzekwowanego uprawnienia na inną osobę po wszczęciu postępowania egzekucyjnego, osoba ta może wstąpić do postępowania na miejsce wierzyciela za jego zgodą, o ile przejście to będzie wykazane dokumentem urzędowym lub dokumentem prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym (art. 8041 k.p.c.) – zauważa rzecznik KRK. – Przed zmianą ustawy komornik wymagał od nowego wierzyciela przedstawienia tytułu wykonawczego z klauzulą wykonalności nadaną na jego rzecz. Było to na pewno dla tych, którzy obracają wierzytelnościami (wierzyciele masowi) utrudnienie, ponieważ sprawa „wracała” do sądu. Taki tryb postępowania znacznie wydłużał czas egzekucji i mógł mieć wpływ na zmniejszenie jej efektywności. Aktualnie, po zmianie przepisów, w przypadku prowadzenia czynnej egzekucji nabywca wierzytelności może przystąpić do prowadzonego już postępowania jako wierzyciel egzekwujący bez zbędnych formalności – uzupełnia Monika Janus.

Czy grozi nam pogorszenie skuteczności?

Tomasz Szurmak, dyrektor wydziału windykacji sądowej i kredytów straconych w Raiffeisen Polbanku, uważa, że nowe przepisy wprowadzone nowelizacją z 8 września 2016 r. dotyczące egzekucji komorniczej oraz pracy komorników nie wpłynęły zasadniczo na sposób działania banku. – Niektóre rozwiązania były niekorzystne dla wierzycieli – np. te dotyczące ograniczenia poszukiwania majątku dłużnika lub braku konieczności wysłuchania przed umorzeniem, które stawiają ich w jeszcze słabszej pozycji niż wcześniej – podkreśla. – Warto przypomnieć, że skuteczność egzekucji komorniczych jest na niskim poziomie. Według danych za 2015 r. wynosi ona około 20%. Dalsza nowelizacja przepisów, które ...