Raport specjalny: Upadłość czy egzekucja?

Joanna Nowicka-Kempny
prezes zarządu, Centrum Finansowe Banku BPS

Analogicznie jest w kontaktach na linii bank – kredytobiorca. Również etap odzyskania należności w sytuacji niewykonywania lub nieterminowego wykonywania przez dłużnika zobowiązań, zwany powszechnie windykacją należności, rozpocząć warto od próby polubownego ustalenia warunków spłaty długu. Kiedy jednak nie przyniesie, z obiektywnych powodów, oczekiwanych przez wierzyciela rezultatów, bank staje przed decyzją dokonania wyboru optymalnej formy prawnej zaspokojenia swoich roszczeń.

Czy jednak dokonuje analizy mocnych i słabych stron zastosowania alternatywnych form windykacji sądowej? Na podstawie danych statystycznych, postawić można tezę, że najczęściej wybieraną przez wierzycieli formą przymusowego zaspokojenia roszczeń jest egzekucja skierowana do podstawowych składników majątku dłużnika. Wskazać należy, iż również egzekucja przedsiębiorstwa jako zorganizowanej całości czy też egzekucja z dochodów przedsiębiorstwa – jako instytucje uregulowane przepisami kodeksu postępowania cywilnego – nadal nie cieszą się powszechnym zainteresowaniem wierzycieli. W tym miejscu należy postawić pytanie, czy banki – w sytuacji posiadania wierzytelności zabezpieczonych na majątku dłużnika rzeczowo, a więc w formie hipoteki na nieruchomości lub zastawu rejestrowego obciążającego określone składniki majątku lub zbór rzeczy – dokonują analizy zmierzającej do wyboru formy zaspokojenia roszczeń adekwatnej do sytuacji prawnej wierzyciela i dłużnika?

Ścieżka postępowania W przypadku niewywiązywania się przez kredytobiorcę ze zobowiązań, banki stosują w każdym niemal przypadku ścieżkę postępowania realizującą następujące etapy: • wezwanie dłużnika do spłaty • wypowiedzenie umowy kredytowej • wystawienie bankowego tytułu egzekucyjnego • wszczęcie postępowania klauzulowego • wniosek o wszczęcie egzekucji z poszczególnych składników majątku dłużnika. Na każdym z tych etapów bank może, co zdarza się w praktyce, stanąć przed dylematem zmiany – odstępstwa od tego harmonogramu w przypadku powzięcia wiadomości o ogłoszeniu upadłości klienta. Powstaje pytanie, dlaczego, dysponując informacjami o uprawdopodobnionej niewypłacalności dłużnika, bank – rozpoczynając proces sądowego zaspokojenia roszczeń – nie dokonuje analizy porównawczej skutków dochodzenia roszczeń alternatywnie w procesie egzekucyjnym i upadłościowym? Rachunek ekonomiczny odnosi się nie tylko do skutków i efektów zaspokojenia roszczeń banku, ale również dłużnika, dla którego wysokość kosztów i czas zaspokojenia roszczeń wierzycieli z jego majątku nie pozostaje obojętny. Prowadząc postępowanie egzekucyjne z wybranych składników majątku dłużnika, bank w całym okresie nalicza odsetki karne od wymagalnej należności, które w realny i wymierny sposób wpływają na wysokość zobowiązania dłużnika wobec egzekwującego wierzyciela, jak i na możliwość zaspokojenia z majątku roszczeń pozostałych wierzycieli, szczególnie nieposiadających prawnych zabezpieczeń rzeczowych. Dotyczy to sytuacji odnoszącej się do zobowiązań klienta banku, który jest przedsiębiorcą, będącym w chwili rozpoczynania procesu windykacyjnego podmiotem niewypłacalnym, a więc spełniającym przesłanki uzasadniające ogłoszenie ...