Raport Specjalny | Polska Bezgotówkowa – Płatności | Wykluczenie płatnicze na obszarach wiejskich w Polsce – zmiany w okresie pandemii COVID-19

Dr Agnieszka Anna Huterska
Adiunkt w Katedrze Gospodarki i Finansów Cyfrowych Wydziału Nauk Ekonomicznych i Zarządzania Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

Wzrost udziału w społeczeństwie ludzi korzystających z usług bankowych pozytywnie wpływa na rozwój gospodarczy, a stopień włączenia finansowego jest bardzo ważny dla spójności społecznej oraz stabilności makroekonomicznej i finansowej (Sahay i inni, 2015, s. 14-20). Występuje jednak szereg czynników, ograniczających pełne włączenie bankowe (patrz rys. 1).

Akcelator zmian cyfrowych

Pandemia COVID-19 stała się swoistym akceleratorem zmian cyfrowych w wielu krajach, także w Polsce. Z jednej strony obawa o bezpieczeństwo i konieczność zachowania dystansu społecznego, z drugiej ograniczenia wynikające z wprowadzonego przez władze lockdownu wielu branż, wymusiły zarówno na sprzedawcach, jak i konsumentach, konieczność korzystania z rozwiązań cyfrowych, takich jak zdalna sprzedaż lub zakupy, praca i nauka.

Rosnąca liczba zakażeń wirusem COVID-19 od początku 2020 r. spowodowała wiele ograniczeń zarówno dla przedsiębiorców, jak i dla klientów. Uzależnienie wprowadzania ograniczeń i ich zakresu – podział na strefy zieloną, żółtą i czerwoną – od liczby zakażeń spowodowało, że klienci częściej wybierali płatności bezgotówkowe. Także sprzedawcy zaczęli zachęcać ich do tej formy zapłaty. Potwierdzają to wyniki badania „Lokalne uwarunkowania akceptacji i stosowania płatności bezgotówkowych w Polsce. Białe plamy w akceptacji kart płatniczych a wykluczenie finansowe”, przeprowadzanego w ramach grantu badawczego Warszawskiego Instytutu Bankowości nr WIB/2018/1 pod moim kierownictwem.

Istotne jest przy tym wskazanie, że zachęty ze strony sprzedawców do rozliczania zakupów w sposób bezgotówkowy częściej obserwowano w miejscowościach, gdzie wystąpiły przypadki zakażenia (44,5%) niż tam, gdzie takiego przypadku jeszcze nie było (32,2% – patrz wykr. 1).