Raport specjalny: Obsługa gotówki: Do jednolitych standardów wciąż daleko

Konrad Machowski

Obsługa gotówki przez wiele lat stanowiła wyłączny obszar kompetencji banków centralnych, dlatego sferę tę regulowało niemal wyłącznie ustawodawstwo krajowe. Sytuacja zmieniła się w 2002 r., kiedy w obiegu pojawiły się pierwsze nominały wspólnej waluty. Obowiązujące w poszczególnych państwach odmienne uregulowania dotyczące różnych aspektów transportu środków pieniężnych – poczynając od zasad noszenia broni, a kończąc na dopuszczalności systemów neutralizacji banknotów – znacząco utrudniały obsługę nowego pieniądza. Na te przeszkody wielokrotnie zwracały uwagę zarówno Europejski Bank Centralny, jak i komercyjne instytucje finansowe oraz duże podmioty z branży retail, jednak pierwszą próbę unormowania reguł funkcjonowania branży CIT na szczeblu wspólnotowym podjęto dopiero sześć lat po wprowadzeniu euro na rynek.

W maju 2008 r. z inicjatywy Komisji Europejskiej rozpoczęły się konsultacje w celu przygotowania jednolitych rozwiązań obejmujących przewóz znaków pieniężnych denominowanych w euro. Prace nad założeniami nowych regulacji przypadły w udziale specjalnie powołanej grupie roboczej, w skład której weszli reprezentanci organizacji grupujących podmioty sektora finansowego, branży CIT, instytucji płatniczych, a także wytwórców znaków pieniężnych. Prowadzone przeszło pół roku analizy wskazały trzy alternatywne warianty standaryzacji:

• pełną harmonizację prawa regulującego wykonywanie zarobkowego, drogowego transportu wartości pieniężnych,
• wzajemne uznawanie zezwolenia na konwojowanie euro udzielonego przez władze jednego z państw w pozostałych krajach Wspólnoty,
• objęcie wspólnymi regulacjami jedynie transgranicznego przewozu gotówki, przy pozostawieniu większości zasad funkcjonowania branży CIT w gestii poszczególnych członków UE.

Najpierw Eurostrefa

W wyniku dalszych negocjacji zrezygnowano z dwóch pierwszych opcji, koncentrując się na wykreowaniu zbioru wspólnych regulacji dla transportów wewnątrzwspólnotowych. Przeszkodą dla skodyfikowania zasad obejmujących cały sektor CIT w formie rozporządzenia lub dyrektywy okazały się poważne rozbieżności pomiędzy prawem obowiązującym w poszczególnych państwach. Wzajemne uznawanie zezwoleń okazało się z kolei niewykonalne zarówno z przyczyn stricte prawnych, jak też psychologicznych. „Transport gotówki odbywałby się na mocy przepisów, które nie zapewniałyby odpowiedniej ochrony pracowników zaangażowanych w tę działalność lub ogółu społeczeństwa, względnie byłyby postrzegane jako niezapewniające takiej ochrony” – napisano w białej księdze w sprawie konwojowania euro, stanowiącej podsumowanie konsultacji.

[...