Raport specjalny Horyzonty Bankowości 2016: Podatek nie tylko w Polsce

Bohdan Szafrański

Od 1 lutego 2016 r. nowy podatek nałożono na największe banki działające w Polsce (objął też SKOK-i, ubezpieczycieli oraz firmy pożyczkowe). Ustawodawca zakłada, że z tego tytułu do budżetu wpłynie od 6,5 do 7 mld zł.

Polska nie jest wcale wyjątkiem, bo po takie pieniądze – żeby wymienić tylko kraje UE – sięgnięto już w Szwecji (w 2009 r.), na Węgrzech (w 2010 r.), w Austrii, Niemczech, Francji, Wielkiej Brytanii (w 2011 r.), w Belgii, Holandii i na Słowacji (w 2012 r.). W Polsce pomysł pobierania podatku pojawił się już w 2012 r. (miał wynosić 0,39 proc. sumy aktywów), ale Sejm odrzucił przygotowany przez PiS projekt ustawy.

Nie da się zaprzeczyć, że każde państwo musi pozyskiwać środki do budżetu, również na pokrycie wydatków socjalnych. Jednak sektor finansowy i banki mają szczególne znaczenie dla funkcjonowania i rozwoju gospodarki kraju. Ich dobra sytuacja ekonomiczna jest zatem niezmiernie ważna. W minionym roku system sprostał zagrożeniom związanym z upadłościami niektórych SKOK-ów, czy wołomińskiego SK Banku. Wypłaty z BFG uspokoiły w znacznym stopniu niepokoje i podbudowały poczucie bezpieczeństwa klientów banków i SKOK-ów, ale pojawiły się też głosy, że wysokość gwarancji (kwota depozytów nieprzekraczająca równowartości w złotych 100 tys. euro jest gwarantowana w całości) może być zbyt dużym obciążeniem dla systemu w przypadku upadku kolejnej dużej instytucji. Można powiedzieć, że to BFG zapobiegł masowemu wycofywaniu depozytów z banków spółdzielczych, co dla wielu mniejszych banków mogłoby oznaczać utratę płynności. Nadmierne osłabienie sektora również podatkiem bankowym może spowodować, że nie będzie mógł sam, bez pomocy z zewnątrz, utrzymać stabilności systemu. Dlatego dodatkowo może niepokoić kolejna propozycja, jaką jest przymusowe przewalutowanie kredytów denominowanych w walutach obcych (głównie we franku szwajcarskim), którą zaproponował prezydent Andrzej Duda.

Sektor bankowy w Polsce jest największym płatnikiem podatku CIT. Zapewne dlatego wprowadzono zapis, że nowy podatek nie będzie stanowił kosztów uzyskania przychodów i nie obniży podstawy naliczenia podatku dochodowego. Takie samo rozwiązanie przyjęły w Europie: Niemcy, Holandia, Wielka Brytania, Węgry i Cypr. Natomiast we Francji, Austrii, Słowacji i Szwecji zmniejsza on podstawę opodatkowania.

Wątpliwości nie tylko EBC

Europejski Bank Centralny (EBC) na wniosek Sejmu RP wydał 12 stycznia 2016 r. opinię w sprawie projektu ustawy ustanawiającej podatek od niektórych instytucji finansowych. Zwrócono w niej uwagę, że inaczej niż w większości państw członkowskich, które wprowadziły opłaty bankowe, proponowany podatek nie jest związany z konkretnymi zagrożeniami płynącymi z sektora finansowego, ani nie ma związku z wcześniejszym udzieleniem wsparcia publicznego dla sektora finansowego. Przeciwnie, proponowane opodatkowanie ma na celu wyłącznie zwiększenie kwoty środków pozyskiwanych z sektora na finansowanie wydatków publicznych. Zdaniem EBC, nakładanie podatków na banki dla ogólnych ...