Raport Specjalny | Forum Technologii Bankowych – KIR S.A. | Chcemy być partnerem w digitalizacji, nie tylko sektora bankowego

Wojciech Pantkowski
Krajowa Izba Rozliczeniowa

Polski sektor bankowy czeka nieuchronna konsolidacja, tak w segmencie komercyjnym, jak i spółdzielczym. Na ile proces ten będzie determinował działalność KIR, i co będziecie w stanie zaoferować łączącym się bankom?

– Wskazałbym tu dwa obszary. Pierwszy z nich odnosi się do podstawowych zadań realizowanych przez KIR, czyli obsługi systemów płatniczo-rozliczeniowych, takich jak Elixir czy Express Elixir. Kiedy na rynku bankowym dochodzi do procesów konsolidacyjnych, naszą rolą jest utrzymanie płynności rozliczeń i niezakłóconego ruchu w płatnościach. W zakresie, który nas dotyczy, zapewniamy wsparcie i pomoc łączącym się instytucjom, a równocześnie pilnujemy, żeby rozliczenia przebiegały zgodnie z przyjętym standardem.

Drugi, szerszy, wymiar dotyczy naszej działalności jako platformy technologicznej i integratora wielu usług bankowych. Mam na myśli funkcjonowanie HUB PSD2, systemu Ognivo, ale także obsługę kwalifikowanych podpisów elektronicznych Szafir i mSzafir czy systemu zdalnego potwierdzania tożsamości mojeID. Spektrum usług KIR jest szerokie, ale kluczowe według mnie jest to, że umożliwiając optymalizację i cyfryzację procesów biznesowych, w każdym obszarze naszego działania niezmiennie gwarantujemy jakość i bezpieczeństwo.

Jak można ocenić gotowość polskiego sektora finansowego na przeciwdziałanie aktywności przestępczej. Jaka rola w tym kontekście przypada KIR, a jaka poszczególnym instytucjom finansowym?

– Do podstawowych zadań KIR w dziedzinie cyberbezpieczeństwa należy oczywiście zabezpieczenie obrotu płatności i rozliczeń, które wykonujemy w trybie ciągłym. Tutaj stosujemy zaawansowane instrumenty, pozwalające na zapewnienie najwyższego poziomu ochrony. Równolegle na KIR spoczywają pewne powinności, określane przez wymogi sektorowe lub ustawowe, związane z bezpiecznym funkcjonowaniem systemu bankowego czy finansowego. Będąc integratorem usług i platformą wymiany danych, tworzymy rozwiązania w zakresie fraud detection czy AML, które umożliwiają należyte zabezpieczenie tego obrotu, poprzez analizę podejrzanych aktywności. Trzeci obszar, który realizujemy, opierając się na uregulowaniach prawnych, to obsługa systemów wykorzystywanych przez administrację publiczną, w szczególności podatkową, jak STIR i split payment. Z jednej strony instrumenty muszą być odpowiednio zabezpieczone, z drugiej ich funkcjonowanie służy zwiększeniu transparentności obrotu gospodarczego.

Banki i instytucje otoczenia okołobankowego spełniają ważną rolę jako dostawcy narzędzi uwierzytelniania cyfrowego. Czy ten obszar zdecyduje o przyszłości klasycznych banków, czym powinny – biorąc pod uwagę doświadczenia KIR podczas tworzenia mojeID – wyróżniać się takie instrumenty?

– Podstawą uwierzytelniania bankowego jest założenie, że system bankowy jest wiarygodny zarówno jeśli chodzi o przechowywanie danych, jak i zapewnienie dostępu do nich. Proces identyfikacji i potwierdzania tożsamości bazujący na rozwiązaniu sektorowym, którego podstawą jest dostęp klientów do bankowości internetowej, musi być w najwyższym stopniu bezpieczny, a także musi spełniać kryteria, określone w rozporządzeniu eIDAS. mojeID, jako w zasadzie jedyne rozwiązanie na rynku, w pełni odpowiada tym wymogom, zarówno w aspekcie bezpieczeństwa, jak też wiarygodności, dostępu, weryfikacji oraz odpowiedniej certyfikacji. Spełnienie tych warunków jest niezbędne, by zdalne potwierdzenie tożsamości mogło być traktowane na równi z bezpośrednią autentykacją użytkownika. Dla instytucji finansowych to unikalna możliwość, która pozwala wyjść poza klasyczną bankowość.

Rozwiązania, które zostały wypracowane przez lata i gwarantują odpowiednie zabezpieczenia, inwestycje poczynione w cyfryzację i w dostęp zdalny dla klientów, można wykorzystać nie tylko w obszarze bankowym, ale także w celu udostępnienia obywatelom usług cyfrowego państwa. Już dziś mojeID, a także uwierzytelnianie za pośrednictwem profilu zaufanego, pozwalają załatwić zdalnie wiele spraw urzędowych. Także w relacjach pomiędzy przedsiębiorcami spoza sektora finansowego a ich klientami, gdzie jest potrzeba potwierdzenia tożsamości klienta, coraz częściej odbywa się to poprzez mojeID i wykorzystanie systemów bankowości internetowej, z korzyścią i dla samych firm, i dla ich klientów.

Czy można wskazać obszary, w których KIR ma zamiar się angażować w nadchodzących latach? Co KIR jest w stanie zaoferować administracji publicznej, obok wspomnianych już usług autentykacji?

– Istotą działalności KIR jest wdrażanie innowacyjnych cyfrowych rozwiązań do powszechnego użytku. Przez lata działalności rynkowej firma przeszła znaczącą ewolucję, rozbudowując swoje kompetencje od instytucji obsługującej rozliczenia międzybankowe do funkcji sektorowego huba usług wspólnych dla banków i innych instytucji sektora finansowego z wyjściem do innych sektorów gospodarki. Opracowując i wdrażając nowe usługi, skupiamy się na zapewnieniu sprawnej współpracy pomiędzy sektorem finansowym, innymi sektorami i firmami, fintechami i administracją publiczną. W wielu projektach działamy na styku państwo – obywatel – przedsiębiorca.

Szczególnie w warunkach pandemii sektor publiczny i jego instytucje muszą szybko dostosowywać się do nowych sytuacji i odpowiadać na bieżące potrzeby społeczeństwa – jak np. przy wdrożeniu tzw. tarczy antykryzysowej. W tym projekcie mamy też swój znaczący udział. KIR jako partner technologiczny przedsięwzięcia w rekordowo krótkim czasie, wraz z sektorem bankowym, umożliwił automatyzację przepływu danych między bankami a PFR, przyspieszając proces przekazywania firmom pomocy rządowej. Rozwijamy takie narzędzia, jak wspomniane już systemy STIR i split payment. Pracujemy nad ciekawymi innowacyjnymi rozwiązaniami w zakresie blockchain. Oprócz trwałego nośnika, wykorzystywanego przez banki, ale także inne podmioty, wspólnie z partnerami powołaliśmy blockchainowy sandbox, gdzie zarówno firmy, jak i urzędy mogą testować innowacyjne rozwiązania oparte na tej technologii. Większość urzędów administracji centralnej i samorządowej wykorzystuje nasz elektroniczny podpis kwalifikowany. W ramach współpracy z administracją publiczną mojeID zostało zintegrowane z Węzłem Krajowym, co otwiera nowe możliwości w udostępnianiu usług publicznych w sposób zdalny.

Elektronizacja sektora publicznego nabrała bardzo mocnego przyspieszenia w ostatnim roku, czego przejawem jest przejście na dokumenty elektroniczne czy kontakt online z obywatelami, zarówno na poziomie samorządowym, jak i centralnym, a także praca zdalna. Wszystkie te działania, jak też i wewnętrzne procedury biur czy urzędów bazują na podpisach elektronicznych, które mamy w ofercie KIR. Nowością, która funkcjonuje na rynku od roku, jest przejście od fizycznych certyfikatów podpisów elektronicznych, opartych na karcie czy na innym materialnym nośniku, ku podpisowi mobilnemu, o nazwie mSzafir. Umożliwia on podpisywanie dokumentów przy użyciu aplikacji i telefonu komórkowego, co oznacza, że wchodzimy na jeszcze wyższy poziom cyfryzacji procesu uwierzytelniania. Obserwując rosnące zainteresowanie po stronie naszych klientów, zakładam, że rozwiązanie to będzie zyskiwać popularność w najbliższym czasie, ze względu na dostępność, łatwość i wygodę, a także na fakt, że wciąż musimy wykonywać wiele czynności zdalnie. Trzeba pamiętać, że w procesie przetwarzania e-dokumentów szczególne znaczenie ma bezpieczeństwo i użyteczność.

Które z aktualnych trendów pandemicznych trwale wpłyną na funkcjonowanie KIR i całego rynku finansowego?

– Wszyscy dostrzegamy, że nastąpiło mocne przyspieszenie procesów cyfryzacji, w wielu aspektach życia, także jeżeli chodzi o możliwości obsługi zdalnej. Klienci przestali przychodzić do urzędów czy firm, jest ich coraz mniej w oddziałach bankowych. Użytkownicy coraz częściej sięgają do kanałów elektronicznych, także w celu potwierdzania tożsamości elektronicznej, podpisywania w sposób elektroniczny, czy płacenia online. Nasze płatności Paybynet zostały udostępnione na portalu podatkowym, dzięki czemu podatnicy mogą sprawniej dokonać wpłaty z tytułu PIT-ów i innych danin publicznych. Warto też spojrzeć na trendy wzrostowe widoczne w płatnościach natychmiastowych. W 2020 r. system Express Elixir rozliczył łącznie prawie 59 mln transakcji na kwotę blisko 65 mld zł, podczas gdy rok wcześniej mieliśmy 26,7 mln przelewów natychmiastowych o wartości 44 mld zł. W ujęciu rocznym oznacza to wzrost odpowiednio o 121% i 47%. Do wygody i szybkości rozwiązań cyfrowych klienci szybko się przyzwyczajają. Liczymy zatem, że chęć korzystania z usług, które efektywnie pomagają w codziennym życiu, zostaną z nami i będą dynamicznie się rozwijać.

Coraz częściej mówi się o wykorzystaniu AI i uczenia maszynowego w pracy izb rozliczeniowych. Czy wizja „banku bez ludzi” może się zmaterializować w organizacjach takich, jak KIR?

– Postępująca cyfryzacja naszego świata powoduje, że z coraz większą energią podchodzimy do nowych technologii. Użycie sztucznej inteligencji, robotyzacja i automatyzacja pozwala na uwolnienie ludzi od uciążliwych, pracochłonnych czynności. Sami mamy w firmie paletę produktów i rozwiązań IT wspomagających pracę, które wykorzystujemy choćby w obszarze związanym z analizą dużych zbiorów danych. Sprawne zarządzanie nimi, ich przetwarzanie i wstępne wnioskowanie nie byłoby możliwe bez robotyzacji i automatyzacji. Dzięki temu zadaniem ludzi staje się inteligentne programowanie, analiza i wnioskowanie. Pozwala nam to na sprawne pokonywanie kolejnych kroków ku rozwiązaniom cyfrowym, korzystnym dla gospodarki i obywateli.