Raport specjalny: Forfaiting w Polsce

Adam Wieczorek

Choć faktoring i forfaiting to finansowanie bieżącej działalności przedsiębiorstwa poprzez wykupienie jego wierzytelności przez bank lub inną wyspecjalizowaną firmę – są między nimi istotne różnice. W faktoringu skupuje się wierzytelności w postaci faktur. Najczęściej dotyczy to niższych kwot i krótszych terminów. W przypadku forfaitingu s ą t o z r eguły w yższe k woty, dłuższe terminy, a przedmiotem są wyłącznie wierzytelności zabezpieczone m.in. przez akredytywę dokumentową, weksel lub gwarancję bankową. Ważnym wyróżnikiem jest brak regresu, czyli ewentualne ryzyko ściągnięcia pieniędzy od dłużnika spoczywa na banku. W faktoringu regres może być lub nie. Przyjmuje się, że faktoring to usługa bardziej krajowa, a podmiotem forfaitingu s ą n ależności od podmiotów zagranicznych, ale nie zawsze musi tak być.

Zaletami forfaitingu s ą s zybka z amiana należności terminowych na gotówkę oraz brak w stosunku do niego prawa regresu ze strony banku. Firmy, które mają kontakty z klientami zagranicznymi mogą w ten sposób ograniczać lub eliminować swoje ryzyko handlowe oraz związane z sytuacją kursową i polityczną. Przy dużych kontraktach znaczenie ma możliwość finansowania całej wartości kontraktu. Stopę dyskonta można też ustalić z góry. Dokumentacja potrzebna do zawarcia umowy pomiędzy forfaitystą (eksporter) i forfaiterem (instytucja finansowa) jest prosta, a realizacja szybka. Zauważmy, że w przypadku forfaitingu (ze względu na rodzaj zabezpieczenia) nie ma dodatkowych usług związanych z zarządzaniem należnościami, takich jak choćby sprawdzenie wierzytelności i wypłacalności finansowej kontrahentów czy monitoring odbiorców, jak to jest w faktoringu z regresem.

Oczywiście należy zdawać sobie sprawę z ograniczeń forfaitingu, takich jak wysoki koszt. Odsetki dyskontowe za cały okres transakcji są potrącane z góry. Jednak w trudniejszych czasach i przy bardzo egzotycznych kierunkach eksportu może to być znaczące zabezpieczenie dla firmy. Choć forfaiting m oże b yć s kutecznym zabezpieczeniem, przed ryzykiem kursowym, to przedmiotem umowy są wierzytelności, które muszą spełnić często surowe kryteria określone przez bank, np. wybór waluty uznawanej za powszechnie występującą w obrocie międzynarodowym, czyli tylko euro lub dolary.

Jaki był 2012 r?

W przypadku faktoringu miniony rok okazał się udany. Obroty firm zrzeszonych w Polskim Związku Faktorów (PZF) zwiększyły się o prawie 22 proc., do 81,8 mld zł. PZF szacuje, że obroty wszystkich instytucji faktoringowych działających w Polsce, łącznie z niezrzeszonymi w związku, przekroczyły, po raz pierwszy w historii, wartość 100 mld zł. Wartość tego rynku uległa podwojeniu w ciągu czterech lat (51,4 mld zł w 2009 r.). Udział obrotów objętych w 2012 r. faktoringiem przekroczył 5 proc. PKB Polski, co jest jednym z podstawowych wskaźników, świadczących o dojrzewaniu rodzimego rynku.

Trudno o podobnej skali mówić w przypadku forfaitingu, choć tu z reguły transakcje są duże. Jak podkreśla Jerzy Dąbrowski, Bank Millennium, Polski Związek Faktorów, rynek forfaitingu przypomina wczesne lata faktoringu. Bardzo często nie jest on standardowym rozwiązaniem dostępnym w ofercie bankowej, a wiedza o nim wśród polskich firm nie jest zbyt duża. Jednak z roku na rok tego typu transakcji jest więcej i wydaje się, że następne lata przyniosą większe zainteresowanie możliwością dyskontowania zabezpieczonych płatności, zwłaszcza że to rozwiązanie daje firmie wszystkie te korzyści, jakie oferuje faktoring rozumiany jako dyskontowanie krótkoterminowych należności handlowych.