Raport Specjalny. Finansowanie Samorządów: Banki jako dostawcy kapitału dla sektora samorządowego

Po pierwsze, polskie prawo nie przewiduje możliwości ogłoszenia wprost upadłości przez samorząd. Oczywiście możliwe jest wystąpienie problemów finansowych, w skrajnych przypadkach skutkujących likwidacją gminy (np. głośny w ostatnim czasie przypadek gminy Ostrowice) – wszakże z punktu widzenia dostawcy kapitału oznacza to jedynie regulację zadłużenia gminy przez Skarb Państwa w odroczonym okresie.

Oczywiście pożyczanie pieniędzy samorządom nie jest całkowicie pozbawione ryzyka, nadal może bowiem dojść do sytuacji, w której gmina opóźnia płatności rat kapitałowych czy odsetek, może również próbować renegocjować zadłużenie na mniej dla banków korzystnych niż dotychczas warunkach. Mimo to ekspozycje na samorząd wciąż uznawane są za obarczone niedużym ryzykiem. Poza niskim ryzykiem, czynnikiem decydującym o atrakcyjności samorządów w oczach banków są relatywnie wysokie, powtarzające się potrzeby odnośnie finansowania. Należy również pamiętać, że nie są one jedynie odbiorcą kapitału, równie ważne są środki, które samorządy deponują na bankowych kontach (patrz 1.).

 

*Prezentowane dane zawierają również papiery wartościowe emitowane przez fundusze zabezpieczenia społecznego. Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Narodowego Banku Polskiego

Znaczące zaangażowanie sektora bankowego w samorządy widoczne jest również, gdy spojrzymy na strukturę ich zadłużenia. Banki są najistotniejszym źródłem finansowania dla tego sektora. Zgodnie ze sprawozdaniami samorządów za pierwszą połowę roku 2018 oraz zestawieniem publikowanym przez NBP, bankowe ekspozycje na kredyty samorządowe i papiery wartościowe emitowane przez samorządy odpowiadały 73,77% wszystkich ich zobowiązań. Odsetek ten wzrósł z 73,10% na koniec roku 2016. Poziom ten był jednak niższy, biorąc pod uwagę wcześniejsze pomiary. W roku 2012 wskaźnik ten wynosił 75,65% (patrz 2.).

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Narodowego Banku Polskiego i zbiorczych sprawozdań RBZ publikowanych przez Ministerstwo Finansów

Niewielki trend spadkowy może oznaczać, że samorządy stopniowo zastępują banki innymi źródłami kapitału. Przy obecnym poziomie zadłużenia oznacza to kwoty rzędu 1,5 mld, ...